Cijnsboek Lieshout

Beste Paul, zoek eens in het domein Onderzoek op onze website op cijn* Lieshout. Dan ziet u alle te raadplegen bronnen bij BHIC.

Het is niet zo dat er drie afzonderlijke delen zijn, maar er zullen drie verschillende cijnsheffers zijn die op verschillende dagen hun cijnzen inden.
Het boek "Hoenen en kapoenen. Gids van cijnsregisters betreffende Noord-Brabant, 14de-20ste eeuw" door Yvonnne Welings, zou informatie moeten verstrekken over welke cijnsregisters er van Lieshout nog in de archieven aanwezig zijn. Ik heb het helaas op dit moment niet bij de hand.

In "'s Hertogs tienduizend bunders, het cijnsboek van de hertog voor de Meijerij van 's-Hertogenbosch van 1340. Analyse en Bewerking" door Martien van Asseldonk, wordt bij de cijnsdata voor Lieshout vermeld:
3 oktober, des smorgens d’acht uren
Helmond tertia die post Remigij, ante prandium
conclusie 3 oktober, voor de middag.
Zie ook: http://users.bart.nl/~leenders/10000bu/

Het in Brussel aanwezige cijnsboek, inventarisnummer 45098 (Lieshout) heeft als kop:
Census domini ducis in Lieshout, recipiendus altera Sancti Remigij.
Dat is dus 2 oktober.

Het cijnsboek dat zich bevindt in het Archief van de Raad en Rentmeester Geeraal der Domeinen, inventarisnummer 183 (Lieshout) noemt als datum 1 oktober.

1 oktober is de feestdag van de H. Bavo (Bamis) en van de H. Remigius.
Het Bamisboeck zal dus verwijzen naar de cijnzen die werden geïnd door de Hertog van Brabant. In 1314 kreeg de Heer van Helmond door een ruil met de hertog de cijnzen van Peelland in handen. De cijnzen die daarna door de hertog werden uitgegeven blijken op (bijna) dezelfde dag te zijn geïnd.

Waar heb je die omschrijvingen van die boeken gevonden? Staat daar niet bij aan wie de cijnzen moesten worden betaald? Mogelijk was de Abdij van Postel ook een cijnsheffer in Lieshout.

Beste Egbert.

Deze gegevens komen van Wikipedia " cijnsboek"

"In een cijnsboek of tynsboek werd per cijnsgoed (perceel of gebouw) de verschuldigde cijns vastgelegd alsmede de naam van de cijnsplichtige en de betaaldag.

De boeken zijn vernoemd naar de ligging van het goed, naar de landsheer of naar de plaats waar de cijns moest worden betaald. Elk boek is onderverdeeld per betaaldag. Zo kende het Boeck van Lieshout drie afzonderlijke cijnsboeken: het Bamisboeck (betaaldag met Sint Bavo, 1 oktober), het Corsmisboeck (Kerstmis, 25 december) en het Boeck Sint Jan Evangelist (27 december).[1]

In het cijnsboek werd voor elk cijnsgoed de betaling bijgehouden met behulp van een jaarletter of een teken in de marge. De naam van een nieuwe cijnsplichtige, veelal een zoon of dochter, werd boven die van de vorige geschreven. Cijnsboeken bevatten zodoende een schat aan historische en genealogische gegevens.

Literatuur[bewerken]

Y.J.A. Welings, C.J.M. van der Heijden, J.G.M. Sanders (2000): Hoenen en kapoenen. Gids van cijnsregisters betreffende Noord-Brabant, 14de-20ste eeuw, Rijksarchief in Noord-Brabant, 's-Hertogenbosch, ISBN 90-74376-12-6."

MVG-Paul

Beste Paul,- De voetnoot [1] verwijst naar het boekje van André Knoop en mr. Gerard Merkelbach (1987): Het domein Lieshout, Lieshout, blz. 21.
Deze drie afzonderlijke cijnsboeken hebben dus wel bestaan ..; behorende tot het Boek van Lieshout (betrekking hebbende op het oorspronkelijke domein) hetwelk - volgens dezelfde auteurs- helaas niet meer voorhanden is., zie blz. 20.
De enige bron is het Schepenprotocol.

Het boekje van Knoop en Merkelbach verwijst jammer genoeg niet naar de bron waar die drie boeken worden vermeld. Het boek van Lieshout was blijkbaar het cijnsboek van de Heer van Lieshout. De heerlijkheid was tot 1696 in handen van de Abdij van Floreffe en daarna van de Abdij van Postel die ze in 1714 verkocht aan Adriaan Bout. Daarbij zal ook het cijnsrecht hebben behoort. Blijkbaar is het cijnsboek er niet meer.

Wie was de heer van Lieshout? De abdij van Floreffe?

Als ik kijk naar het cijnsboek van de heer van Helmond was de magister van Lieshout ook cijnsplichtig aan de heer van Helmond. Namelijk 6 1/2 nieuwe schellingen
http://users.bart.nl/~leenders/10000bu/

fol. 11v Lijshout
9. de Meester (Magister) van Lieshout, 6 1/2 nieuwe schellingen
betaald: 1340 t/m 1351

In 1381 3 oude ponden voor 11 posten
zie archieven nl
283 1381-[1396]
p61/133

MVG

De abt van Floreffe was heer van Lieshout. Nieuwe ontginningen, die niet behoorden tot het allodium van Lieshout, betaalden hun grondcijns aan de hertog. Die cijnsen kwamen in 1314 aan de Heer van Helmond. Ontginningen van na 1314 betaalden dan weer een hertogelijke grondcijns.

Met de Magister of Meester van Lieshout zal de Meester van de Hof van Lieshout bedoeld zijn die het beheer voerde over de bezittingen in Lieshout.

De 6 1/2 nieuwe schellingen staan in het cijnsboek van de hertog.
Die 3 oude ponden staan in het cijnsboek van de Heer van Helmond.

Het recht van innen van de cijnsen door de Heer van Lieshout (Boek van Lieshout) is in 1714 door de Abdij van Postel verkocht aan Adriaan Bout.

Dit verklaart het verschil in aantal cijnsposten tussen het cijnsboek van de hertog en het cijnsboek van de Heer van Helmond uit de 15° eeuw.

Spijtig dat het cijnsboek van de heer van Lieshout onder Postel en Adriaan Bout verloren is gegaan.

Aan Egbert , Annemarie en Helena mijn oprechte dank

Tenzij deze archieven nog in privé handen zou zijn van nakomelingen van Adriaan Bout.

Maar het zou mij verwonderen dat de heer Merckelbach dit niet verder zou hebben nagekeken.( gezien zijn grondig onderzoek)

MVG

Paul,

Ik denk ook dat Gerard Merkelbach wel geprobeerd heeft om na te gaan of die boeken nog ergens zouden zijn. De kans dat ze er niet meer zijn is groot, maar je weet het nooit. Je zou dan na moeten gaan aan wie de laatste cijnzen zijn betaald. Bestonden ze nog toen in 1842 de erven Bout de laatste rechten aan Albert Bots in Helmond verkochten? Er is een archief van de familie Bots bij het RHCe, maar daarin zitten geen cijnsboeken.

Beste Egbert

Nogmaals van harte dank voor Uw opzoekingswerk.

Misschien valt er ooit nog iets uit de lucht.Ik heb ooit eens op een rommelmarkt in Madrid een heel notarieel archief gevonden.
Zelfs een oorkonde uit de 17°eeuw ( in het nederlands ) op een rommelmarkt in het fransprekende België.
Je weet maar nooit.

MVG