Ik heb een vraag en ben benieuwd naar de reacties:
In mijn familie onderzoek zie je dat vooral in de 17de eeuw er nogal wat naamsverschrijvingen of creativiteiten plaatsvinden; dat weten we ondertussen.
wat ik graag zou willen weten is of er nog een gedachte zat bij het plaatsen van tussenvoegsels.
als voorbeeld voor mij fictieve naamsvarianten:
- Jan Breda
- Jan van Breda
- Jan de Breda
- Jan ter Breda
- Jan van de Breda
- Jan van der Breda
Zeker zit er een logica in het gebruik van tussenvoegsels.
Zo duidt "van" meestal op een toponiem -> afkomstig van een zekere plaats of locatie.
Al de andere tussenvoegsels hebben zo weer hun eigen oorsprong, betekenis en gebruik.
Toch is het moeilijk om zo voor de vuist weg de tussenvoegsels te duiden. En met fictieve voorbeelden is dat lastig.
Ik geef een voorbeeld: de naam Angenent.
Dit is een samenvoeging van Aan Gene End. Op het eerste gezicht had je geen tussenvoegsel verwacht in deze naam.
Zo zal "van der" tot een andere verklaring kunnen leiden als de naam is Van der Heijde dan als de naam is Van der Kinderen.
Maurice
zei op 8 september 2020 om 18:28
De tussenvoegsels 'de' en 'ter' zijn ook te verklaren. 'De' van het Franse 'van' (de/du).
'Ter' is een oude vorm van 'op' of 'van'. 'Op' als een synoniem van 'van' kom je nog wel tegen in dialecten. Ik woonde b.v. zelf in de buitenwijk Laar (Weert) en de bewoners spraken altijd over 'op Loar'.
Vaak zie je bij toponiemen ook 'in' gebruikt worden. Bij twee reeksen van mijn voorouders komen die voor: Ingenhut (In gene hut) en Indebraek (hier is waarschijnlijk een verschuiving van broek naar braek geweest: broek = drassig of laaggelegen land)
Ik denk dat als je lang genoeg zoekt, je bijna elk voorzetsel in een achternaam kunt aantreffen ...
Interessant!
Nou in mijn geval is mijn naam "Lit", 3 letters. Wanneer je de bloedlijn via de vaders volgt (dus de naam LIT), kom je al gauw ergens in de 17de eeuw maar daar ben ik ook gestrand om diverse redenen. Na 1811 is men vrij consequent met de dan gearriveerde familienaam Lit / Lith / Lidt etc of het verandert ineens naar Lit of Lith.
Echter tussen 1600-1699 afhankelijk in welke stad je onderzoekt, kom je allerlei variaties tegen. De verschrijvingen snap ik en die zijn afhankelijk van de DTB boek schrijvers (en soms de archief "vertalers"):
- Lit / Lith / Lidt / Litt / Leth
- soms in 1 gezin vind je: Lit / Lith / Lidt / van Lith bij broers en zussen
en nog andere.
Maar wat mij bezig houd is dat bijv in Utrecht alleen in een notariële akte Jan Jansz Lith met volledige naam wordt vermeld, maar in DTB boeken alleen als Jan Jansz of Jan Jansen. Dan moet je gaan kijken wie zijn vrouw was om het nog een beetje te kunnen volgen. En ... in dezelfde tijdsperiode vind je in dezelfde stad een bijv Cornelis van der Lith, blijkbaar om zich te onderscheiden, en naar ik tot nu toe heb kunnen ontdekken geen bloedverwant.
Zo vind je ook in diezelfde tijds periode Lidt / Lith in Denemarken, Noorwegen, oost europa en schotland, met variaties. Vrij uitgebreid allemaal en vandaar dat ik graag zou willen begrijpen of we ergens een stamvader ver terug hebben van waaruit al die variaties kwamen, of het gewoon te herleiden is tot topografische namen of zoals in het Frans, een vertaling (de Lith).
En soms lijkt het alsof de "van Lith" over het algemeen katholiek waren (in het zuiden) en "Lit" Nederlands hervormd. Zou dat ook een rol spelen?
