Niet aanvechten
!
We kijken eerst naar een akte van 27 januari 1724, die is opgesteld door notaris Hermanus Swart, waarin hij het testament opmaakt van Felix de Huere. Felix is geboren op 12 november 1651 in Grave en is dus bij het opmaken van zijn testament 72 jaar oud, maar zijn 'memorie en verstand kan hij nog volkomentlijk gebruiken.'
Dan heeft hij een aantal legaten die hij graag wil nalaten, zoals aan zijn zuster Helena de Huere, weduwe van Jaspar Smits eene somma van Tachentigh car. guldens jaeres en alle jaer haer leven geduerende, daerenboven maeckt hij aen deselve nogh drijhondert gl eens. Vervolgens aan de kinderen van Willemina Smits zaliger met de namen Peter en Helena Berghstede een legaat van duizend gulden eens 'als zij hunne mundige jaaren sullen bereijckt hebben. Dan laat hij nog na aan Anna Willemina Wiricx des testateurs suster dochter een legaet van driehondert gl eens. Nogh maekt en geeft hij aen Anna Haemelton en Elisabeth Haemelton naergelaeten dochters van Grietje van der Swam, woonende tot Rotterdam, ijeder eene somme van eenhondert gl eens.'
Tot zover is er niet zoveel aan de hand, maar als de akte verder gaat, wijkt hij wat af van het gebruikelijke: 'Verders verclaert den Testateur zijn wil en begeerte te sijn, dat bij aldiendie hiervooren gespecificeerden die de gunst genieten van een Legaet te trecken, deselve misnoeght daerover waerenen daerover dolleerden en geen contantement daer meede naemen en in oppositie quaemen dat in sulcken gevalle deselve daer van versteecken sullen zijn en blijven van sodaenigh Legaet en sal ’t selve erven en versterven op de meergemelte Erfgenaam Jacobus Smits.'
Hier wordt dus eigenlijk gezegd dat je het legaat niet moet aanvechten, want dan vervalt iedere aanspraak op dat legaat. Dit vervalt dan aan de totale nalatenschap waarvan Jacobus Smits de enige en universele erfgenaam zal zijn.
Slechte dunk?
We maken nu even een sprongetje naar 27 oktober 1724 en komen dan het testament tegen van de zuster van Felix, namelijk Helena de Huer, weduwe en boedelhoudster van Jasper Smits. Helena is geboren in Grave op 14 mei 1646 en is dus bij het opmaken van haar testament 78 jaar oud. En blijkbaar had zij regelmatig contact met haar broer Felix, want ook zij heeft een bijzondere bepaling in haar testament opgenomen.
Allereerst herroept zij haar testament van 25 februari 1715, waarna zij verklaart te pre-legateren aan haar neef en nicht Peter Bergstede en Lena Bergstede een bedrag van driehonderd Carolij-gulden, dat in plaetse van sodaenigh uijtzet van gelijcke driehondert gulden als zij aen haere soone Jacob Smits op sijn trouwen heeft mede gegeven. Verder legateert zij aan genoemde Lena Bergstede al haar kleren tot haar lijf behorende. Daarna benoemt zij haar zoon Jacob Smits tot haar enige en universele erfgenaam voor de ene helft en genoemde Peter en Helena Bergstede voor de andere helft.
Dan blijkt ook zij wat extra voorwaarden te stellen, want als voornoemde Peter en Lena Bergstede zullen komen te erven, zij noijt ofte oijt daervan sullen mogen affgeven aen haeren vader Jan Juriaen Bergstede om merckelijcke redenen de testatrice daertoe moverende en als de genoemde Peter en Lena daar tegenin gaan, dan zullen zij, of een van hen alleen de legitieme portie ontvangen en zullen de pre-legaten gaan naar haar zoon Jacob Smits.
Voorts begeert zij, testatrice expresselijk dat de voorschreven Peter en Lena Bergstede haer niet ten huwelijck zullen mogen begeven als met volcomen concent van den bovengemelde voogd en administrateur.
Hebben deze testateurs zo’n slechte dunk van hun familieleden, of vertrouwen zij niet op een goede vervulling van hun laatste wensen; wij zullen hier slechts naar kunnen gissen.
Wantrouwen
En nu ik dit zit uit te werken, schiet mij een ander akte door het hoofd die ik een aantal maanden geleden heb samengevat en waar een duidelijk geval van wantrouwen is te zien ten aanzien van de aangetrouwde schoonzonen en schoondochters.
Op 7 april 1736 leveren de zes kinderen van Anna Broun, bij de notaris een besloten testament in waarin door Anna Broun een opvallende voorwaarde is opgenomen.
De samenvatting van die akte luidt:
Catharina Ragaij weduwe van Johan Godefried de Quaij; Leonora Ragaij vrouwe van Jurrianus van Loo; David Ragaij; Leonard Ragaij; Anna Ragaij en Piternella Ragaij weduwe van Godefridus Fetmenger, allen kinderen van Pieter Ragaij en Anna Broun, in leven echtelieden, overlegden dit besloten testament met de mededeling dat dit het testament was van Anna Broun waarin onder andere stond dat zij legateert aan de Graafse gereformeerde diaconie driehonderd vijfentwintig gulden; zij legateert aan haar dochter Anna Ragaij veertienhonderd gulden, kleding, meubilair en rouwkleding naar goed fatsoen, zonder dat zij iets mag worden gekort; verder aan Petronella Ragaij veertienhonderd gulden; verder benoemt zij tot haar enige en universele erfgenamen haar zes kinderen met de namen Catharina, Leonora, David, Leonard, Anna en Petronella Ragaij en dat geen van de aangetrouwde kinderen zich met de schifting, scheiding en verdeling van de goederen mag bemoeien, zelfs niet als een van de eigen kinderen verhinderd zou zijn.
In latere jaren blijkt zij een vooruitziende blik gehad te hebben, want met name een erfgenaam van Catharina Ragaij en Johan Godefried de Quaij blijkt in een aantal gevallen het besloten testament van Anna Broun aan te vechten.
Samenvattend zou je hieraan de conclusie kunnen verbinden dat de beste manier om familiebanden onder druk te zetten, een nalatenschap is die door iemand wordt aangevochten. Dat is echt een zaak van alle tijden.
