Wandeling door Cuijk aan de hand van oude pentekeningen en foto's

Oude kerk

De oude Kerk (de toren staat er nog) moet volgens de gegevens die nu bekend zijn, gebouwd zijn tussen 1485 en 1520. Een brand in 1480, van waarschijnlijk een houten kerk, was reden tot de bouw van deze kerk.

De opvolger, een gotische pseudobasiliek, is de kerk die we nu nog kennen. Er was veel protest tegen het afbreken van de oude kerk, maar pastoor Sengers hield voet bij stuk en op 25 augustus 1933 werd bij Koninklijk Besluit besloten dat de kerk kon worden afgebroken. De toren moest echter blijven staan. Na lang aarzelen is deze gerestaureerd en nu is het Romeinse Museum daar gevestigd.

Cuijk rond 1920 (pentekening J.G.H. Hermens)

Cuijk voor de oorlog

Op de tekening hiernaast zie je het dorp en de omgeving van Cuijk rond het jaar 1920, met de machtige St. Martinuskerk als bliktrekker. De aanbeveling voor de bouw van deze kerk was op 10 januari 1911. De bouw werd gegeven aan de Fa. Krekelberg uit Maasbracht voor f.146.700,-. Op 11 november 1912 (St. Martinusdag) werd de kerk ingezegend door pastoor Sengers en op 1 mei 1916 geconsacreerd door Mgr. Diepen. De kerk heeft een prachtig altaar met veel houtsnijwerk en een uniek orgel dat op 22 april 1803 in Luik gekocht werd.

Raadhuis

Rechts zie je de achter- en zijkant van het Oude Raadhuis (het witte gebouwtje met de trapgevel). Dit pand was aangekocht en verbouwd tot raadhuis. Veel mensen waren er toen nog niet om de gemeente te besturen, vijf personen. De gevangenis, eigenlijk maar een paar cellen, achter de trappen diende ter vervanging van de gevangenis in de oude kerktoren: het "Kroetegat". Ze zijn nog te zien in de oude toren. Naast het Oude Raadhuis stond een huisje voor de cipier.

Links van het Oude Raadhuis zie je de toenmalige "Bottermien" (Botermijn). Hier kwamen de veeboeren hun zelfgemaakte boter verkopen. Later ging dat over naar de "Melkfabriek St. Maarten" en werd het leegstaande pand omgebouwd tot politiebureau.

Links van de botermijn stond "Hotel Bellevue". Hier hebben ook de schilders Wilbrink en Evertzen gelogeerd die de schilderingen in de nieuwe kerk hebben aangebracht. In Hotel Bellevue werden ze door andere hotelgasten uitgedaagd om in de kerk een konijn te schilderen. De schilders hebben de weddenschap gewonnen, het konijntje staat boven de linkse zijdeur. Ook hebben diverse bekende figuren, waaronder pastoor Sengers, model gestaan voor verschillende Heiligen.

Tussen het Oude Raadhuis en het huidige raadhuis was er nog een gehuurde villa. Aan het einde van de Grotestraat stond "Huize Maasouwe". Dit pand werd voor een groot deel gehuurd van de eigenaar door de gemeente voor 1.200 gulden per jaar. Voorheen was het een notarishuis met 4 kamers beneden en 4 kamers boven. Maar ook dat werd in de loop der tijd te klein dus... moest er een raadhuis groter komen. En dat staat er nog: op het Louis Janssenplein, midden in het centrum van Cuijk. 

 Maasstraat

Café Royal

Hoek Maasdijk - Grotestraat met Café Royal en de Caecilia-zaal (foto familie Holtmeulen)

Hiernaast zie je een foto van Café Royal met op de eerste verdieping de Caecilia-zaal. De bouw van het gehele complex begon in april 1905. In de woning naast dit café woonden wij tot januari 1949. We verhuisden toen naar de Wilhelminastraat, de eerste nieuwe woningen die gebouwd waren na de oorlog.

Louise, zit niet op je nagels te bijten...

De Caecilia-zaal werd gebruikt voor muziek- en toneeluitvoeringen en later ook voor filmavonden. Als de filmzaal open ging, werd er grammofoonmuziek gedraaid. Mijn broer en ik sliepen precies onder het toneel en konden
dat goed horen. Op de plaat stond ook het lied "Louise, zit niet op je nagels te bijten" wat in die tijd zeer populair was. Die plaat werd zoveel gedraaid dat hij op een gegeven moment steeds op dezelfde plaats bleef haken op dit lied. We hoorden dan alleen nog maar "Louise Louise Louise........." tot er iemand naar boven kwam rennen om een keer flink op de toneelvloer te stampen en dan draaide de plaat weer. Knotsgek werden wij daarvan.

Brand

Na de Tweede Wereldoorlog begon Fanfare Caecilia met gemengd toneel. Dat werd minder toen de film kwam. De naam werd Apollo theater en later verhuisde dat naar de Schouwburg. Meubelfabrikant Werten huurde het toen voor zijn stoffeerderij. Op 27 februari 1963 brandde het hele pand af door een omgevallen petroleumkachel. Daarna is alles afgebroken en kwam op dezelfde plaats, Grotestraat 47, een bankgebouw van "Credit Lyonnais".

De Klef

Waar de naam "De Klef" vandaan komt, is mij niet bekend. Het was een blok van vier woningen direct aan de Maasdijk, tussen de Grotestraat en de dijk. Er woonden vier families: veldwachter Van Haren, familie Van Den Berg, familie Guus Peters (in dienst als veerman bij Telkamp) en de familie Christiaans. Ook deze woningen zijn afgebroken en er staan nu appartementen aan de dijk. Aan de Pieter Groenstraat heeft ook lang een houten barak gestaan waarin een schoenmaker zijn werk deed. Die moest ruimte maken voor de nieuwbouw.

Over en voor het spoor

Wat ze hier in Cuijk noemen "over het spoor" is de Heeswijkse straat. Daar stond de Exportslagerij van dhr. G.H. v.d. Eijken, opgericht in 1915. Achter de slagerij stond een stenen korenmolen. Later zijn beide bouwwerken afgebroken en is hier een kistenfabriek gebouwd van de Firma Smits. Ook kwamen er woningen.

''Voor het spoor'', dus aan de zijde van het dorp, stond ook een molen van de Heer van het Land van Cuijk, met als molenaar dhr. Poos. Deze molen is op 15 juni 1888 door een geweldige bliksemschicht. gevolgd door een zware donderslag, zo zwaar beschadigd, dat hij niet meer te restaureren was. Alles werd van zijn plaats geslingerd, zelfs de kelder werd vernield. De dienstmaagd werd getroffen en viel bewusteloos ter aarde, maar had enkel een lichte verwoning. de molen werd afgebroken en er werd een nieuwe stenen molen gebouwd (bron: Cuijk Toen en Nu). In 1914-1918 werd ook deze molen zwaar beschadigd en afgebroken. Op de hoek van de Molenstraat en de latere Irenestraat werd toen een groot gebouw neergezet: de N.C.B.

Exportslagerij G.H. v.d. Eijken en molen (pentekening J.G.H. Hermens)

De zwaar beschadigde molen van de Heer van het Land van Cuijk

Melkfabriek

Melkfabriek 'St. Maarten' (pentekening J.G.H. Hermens)

In de "Coöperatieve Fabriek van Melkproducten Sint Maarten", zoals op de voorgevel van de melkfabriek stond, werd hoofdzakelijk roomboter, melkpoeder en kaas gefabriceerd. De boeren brachten hun melk met paard en wagen naar de fabriek. De meeste paarden wisten de weg naar Cuijk heel goed zelf en het kwam wel eens voor dat het paard met zijn vracht bij de fabriek stopte en de boer mooi tussen de melkbussen zat te slapen, zodat zijn collega's hem wakker moesten maken.

De Sint Maartenfabriek moest op den duur wijken voor de Lacto (nu de Nutricia); het kon de concurrentie niet bolwerken. De Lacto ging meer producten fabriceren, waaronder chocomel en babyvoeding. Het bedrijf bleef steeds maar uitbreiden en moest later een eigen waterreiniging bijbouwen, zodat het gezuiverde spoelwater zuiver de Maas in stroomde. Later is de Nutricia gefuseerd met het Franse Danone.

Jezus waakt

H.  Hartbeeld, Maasstraat - Grotestraat (pentekening J.G.H. Hermens)

Terug naar de Grotestraat. Op de hoek van de Grotestraat en de Maasstraat staat het Heilig Hartbeeld. Het staat met zijn gezicht naar het dorp gekeerd. Waarom? Er werd wel eens gezegd dat Jezus waakt over het dorp. Hij staat ook met zijn gezicht naar het Fraterhuis en de Schouwburg. Op de achtergrond zie je nog het Oude Raadhuis en rechts de boek- en papierhandel, later de drukkerij van Van Lindert. Daar werd vroeger nog met de hand en met loodletters gewerkt. Daarna werd dat met een computer verwerkt, dat ging sneller. Toen wij nog op de "Fröbelschool" (kleuterschool) zaten, kreeg de school daar snijafval van waarmee wij mochten Fröbelen.

Voor deze tekst heb ik dankbaar gebruik gemaakt van informatie die ik kon vinden via de FAD (Foto Archief Dienst Cuijk) en van de prachtige pentekeningen die ik kreeg van J.G.H. Hermens en die ik hiervoor mocht gebruiken. ~ Tiny Holtmeulen