De geschiedenis van de Traaise kermissen

De kermis is verbonden aan de wijding van de kerk en in 1401 stond er al een oorspronkelijke kapel. Maar of er toen al een kermis was, dat verraadt de geschiedenis niet.

De oudste gegevens van de Terheijdense (Traaise) kermis zijn terug te vinden in de archieven van het Gilde St. Antonius Abt. Traditiegetrouw werd op kermismaandag na de tweede zondag in september het koningschieten gehouden. In het jaar 1662 hebben ze: twee tonnen bier op de kermesse gbruyckt, betaalt XIII gulden, vertelt dat archief.

In de latere tijd, zo ergens in de twintigste eeuw, draaiden in de cafés tijdens de Traaise kermisdagen elektrische orgels. Volgens een verhalenverteller uit vervlogen jaren: 's Aoves om aacht uur ging de kermis dicht op ’t Zaandpleintje, da wul zeggen de muziek in de cafés moest stil ouwe en stoppe mee daase. D’n urgel wier dan verzeegeld tot d’n aandere morge. D’r waare kasteleinds die beloofden d’n eerste klaant dan ’n fles wain. Dus ’s morges waar ’t al vroeg druk.

De kermissen stonden vroeger bol plezier en lol. Alleen al het aantal orgels was bijzonder. Soms speelden er wel acht of meer. Deze begonnen al ’s morgens vroeg om 07.00 uur te spelen. Degene die het eerste bij zo’n orgel danste, kreeg een fles jenever. Soms was al het personeel van het volle café De Gouden Leeuw pleite. Zij gingen achter de meiden aan. Menige verkering is dan ook begonnen op de kermis. 's Zondags werd pas na drie uur gestart. Na het lof. De pastoor had eerst nog iedereen ernstig toegesproken en gewaarschuwd tijdens ochtendmis. Iedereen moest zich maar netjes gedragen.

Volgens ingewijden was de kermis van vroeger het grootste feest van het jaar. Meer nog dan het carnaval van voorheen. Hele families kwamen naar de kermis. De mannen, zoons en schoonzoons als eerste in de cafés. De vrouwen waren met het kroost eerst een rondje aan het maken over de kermis en volgden later. Het gewone werk schoot er nogal eens bij in tijdens de Traaise kermis. Als de mannen na het weekend naar hun werk fietsten en de orgels begonnen te spelen, stapte menigeen van de fiets en ging aan de zwier over de kermis en liet het werk voor wat het was. Het is zelfs voorgekomen, dat de bouw twee dagen stil lag. De bouwvakkers sjouwden liever over de kermis dan op het werk.

De kermis werd van oudsher eerst op het Zaandpleintje (later het Dorpsplein) gehouden. In de beginjaren zeventig verdween de kermis van het Dorpsplein en werd verkast naar het toen modernere Oranjeplein in de wijk De Molenpolder van Terheijden. Vanaf die tijd waren er jaarlijks twee kermissen. Eentje in september en één voorjaarskermis. De septemberkermis werd door de muziekvereniging Harmonie gehouden om de kas te ‘spekken’. Die in het voorjaar was een initiatief van de gemeente, maar is daarmede gestopt. De muziekvereniging besloot de kermis in september te handhaven om net als voorgaande jaren de kas wat aan te vullen. Dit om te voorkomen dat weer een Traais evenement uit het straatbeeld van Terheijden zou verdwijnen.

Bronnen

BN/DeStem 2005, auteur Jan van Vliet
’t Carillon (huis- aan huisblad) 2005
Kermisboek van de Heemkundekring de Vlasselt over de kermissen o.a. in Terheijden (2006)
Foto’s in zwart-wit: Heemkundekring de Vlasselt
Kleurenfoto’s: Johan van der Vlist, platform www.kijkopdrimmelen.nl