Eustochium een meisjesnaam? Jazeker, hoe vreemd dat misschien ook klinkt. Voor wie een beetje Latijn kent lijkt het woord op het eerste gezicht onzijdig, je zou dan als vrouwelijke variant Eustochia, en de mannelijke variant Eustochius verwachten. Maar dat is niet zo en dat heeft zeker bij vervoegingen van de naam in bijvoorbeeld katholieke doopregisters, die doorgaans in het latijn zijn opgesteld, tot heel wat verwarring geleid.
Sint Eustochium leefde rond het jaar 400. Als telg uit een belangrijke Romeinse familie koos zij net als haar moeder, de heilige Paula, voor het leven in een klooster. Kerkvader Hieronymus schreef een aantal brieven aan haar. Zij stierf in 419 of 420 als abdis van enkele vrouwenkloosters bij Bethlehem. Haar feestdag wordt in de katholieke kerk gevierd op 28 september.
Naast de heilige Eustochium is er ook nog de zalige Eustochium van Padua (1444-1469). Voor zover na te gaan was er in Nederland in de late middeleeuwen en vroeg-moderne tijd geen speciale verering voor de heilige noch de zalige Eustochium.
Eustochium in Noord-Brabantse doopboeken
Op 31 maart 1648 vinden we in het Berlicumse doopboek de volgende inschrijving: Bapt(isata) est Eustochium filia Nicolai Nicolai van Swaenenbergh et Catharinae coniugum, suscept(ores) Arnoldus Nicolai van Swaenenbergh et Adriana Henrici.
Oftewel: Gedoopt is Eustochium dochter van de echtelieden Nicolaus Nicolai van Swaenenbergh en Catharina; getuigen zijn Arnoldus Nicolai van Swaenenbergh en Adriana Henrici. De naam van de dopeling staat in de nominativus / eerste naamval: hoewel ogenschijnlijk vreemd is toch duidelijk dat dit meisje Eustochium heet.
Moeilijker wordt het wanneer de naam Eustochium wordt vervoegd, bijvoorbeeld bij de naam van de moeder, die meestal in de tweede naamval / genetivus staat. Neem bijvoorbeeld de doop op 6 mei 1617 in Sint-Oedenrode van Henricus filius Joannis Ghisberti et Eustochii uxoris eius. De dopeling heet Henricus, zijn vader Joannes Ghisberti, maar hoe zijn moeder heet? Dat is niet meteen duidelijk voor wie deze naam niet kent. Wij kennen die naam intussen wel, het is natuurlijk: Eustochium.
Kinderen werden in het dagelijks leven niet bij hun doopnaam aangesproken. Maar wat was dan wel de roepnaam van Eustochium? De volgende inschrijving in het Schijndelse doopboek biedt uitkomst: de doopgetuige wordt hier aangeduid als Eustochium seu Stouke Joannis: Eustochium of Stouken Jans.
Een ander voorbeeld: Eustochium Arnoldi Lucae die op 6 januari 1609 in Schijndel in het huwelijk trad met Arnoldus Joannis Geerlincx komen we een aantal keren tegen in de Schijndelse schepenprotocollen, bijvoorbeeld in een akte van 27 april 1634, waarin sprake is van Aerdt Jans Geelincx vanden Borne als wittich man ende momboir van Stouken sijne huijsvrou dochtere Aerdt Lucas.
Pastoors hadden blijkbaar in het verleden al problemen met deze merkwaardige naam, net als de vervaardigers van indexen op doop-, trouw- en begraafboeken de afgelopen decennia. Het is altijd verstandig om terug te gaan naar de bron (scans van de originele registers zijn tegenwoordig meestal met één muisklik beschikbaar), en dat geldt zeker wanneer in een index de naam Eustochia of Eustachia wordt vermeld: de kans is groot dat er (een vervoeging van) Eustochium staat, al kan het ook voorkomen dat de pastoor vanuit een soort hypercorrectie er toch maar het gevoelsmatig meer vrouwelijk klinkende Eustochia van heeft gemaakt. En zo doet zich het merkwaardige verschijnsel voor dat Eustochia alsnog een echte meisjesnaam is geworden. De Nederlandse Voornamenbank van het Meertens Instituut wijst uit dat de naam tegenwoordig nog steeds voorkomt in Nederland, zij het zeer zelden. In de Basisregistratie Personen komen de meisjesnamen Eustochium en Eustocheum elk minder dan vijf keer voor, de oorspronkelijk foutieve vorm Eustochia zes keer.
