skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hualp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic
Menu
sluit
Hualp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic

Verschillen in kosterboek en begraafboek van de pastoor

Antonia vertelde op 15 februari 2024 om 19:46 uur
Beste forumleden,

Op 01-01-1741 wordt in Heesch Nicolaa van Elmt gedoopt en wordt haar naam door de pastoor in het doopboek bijgeschreven. Ze is het derde kind van Wouter Dirkx van Helmt en Emerantia Joanis Jois de Laat. In het kosterboek wordt op 6 januari 1741 bij de begraven personen genoteerd: een kind van Wouter Dirkx van Helmt. Nicolaa heeft een oudere broer en zus waarvan de overlijdensdatum bekend zijn. Het kind in het kosterboek moet dus wel Nicolaa zijn. Deze redenering klopt toch?
Als ik kijk naar de overledenen in Heesch in het begraafboek dan worden er in 1741 22 personen genoteerd. Nicolaa staat er niet bij (Wel haar oma, Helena Theodori van Elmt, dus twee overlijdens kort achter elkaar in deze familie).
Als ik in het kosterboek kijk voor het jaar 1741 dan tel ik 47 begraven personen waarvan 25x ‘een kind van …’. Dat betekent dat ongeveer de helft van de overledenen kinderen zijn! Wat een treurig gegeven. Ook in het jaar ervoor en het jaar erna overlijden er veel kinderen (respectievelijk 11 en 17) maar 1741 lijkt een heel slecht jaar voor kinderen.
Mijn vragen:
- Waarom schrijft de koster geen namen bij de begraven kinderen? Nicolaa is gedoopt en heeft toch gewoon een naam?
- Waarom noteert de pastoor de overleden kinderen niet?
- Gaat het om baby’s als er geschreven wordt ‘een kind van …. ‘ of kan het ook om oudere kinderen gaan?
- Was 1741 echt een slecht jaar in Noord-Oost Brabant (ziekte, veepest, ik lees over overstromingen)?
Alvast bedankt voor het meedenken.

Reacties (9)

Jan Lange zei op 15 februari 2024 om 22:32
Ad 1.In veel boeken van kosters (of gaardersarchieven) wordt het overl. van kinderen vaak aangegeven als: het/een kind van…Waarom ? Zal een vraagteken blijven, blijkbaar voldoende zo. In andere plaatsen werd er wel (door de pastoor in dit geval in het parochiele begraaf/dodenregister) geschreven na de voornaam en de achternaam: infans/kind of minor/minderjarige. Er waren parochies waar het allemaal door/na elkaar werd genoteerd kinderen en volwassenen (al dan niet gehuwd met/weduwe/naar van etc.); er zijn ook parochies waar per jaar de kinderen in apart register staan en de volwassenen in apart register. En parochies, waar kinderen helemaal niet werden genoteerd.
Ad 2.Was dus per parochie/pastoor verschillend. Zie ad 1.
Ad 3.Denkelijk vaak een baby, < 1 jaar, die kindersterfte was het talrijkst in die tijd. Maar kan ook wel gelden voor kinderen tot, zeg maar 10 jaar.
Ad 4.Er waren ook pastoors, die een half medisch verslag plaatsten bij een overlijden (zoals bijv. in Veghel).Maar piekjaren waren bijv. pestjaren (rond 1630), en veel besmettelijke ziekten als variolis/buikloop, typhus en wat dies meer zij; denk aan de coronatijd hier. Hygiene was een groot probleem in die tijd en je ziet soms halve gezinnen sneuvelen dan. In Mill had je rond 1675 zo’n piekjaar in het Dodenboek.
Voor het piekjaar Heesch 1741 zou je eens in de Doden/Begraafboeken in omliggende plaatsen moeten kijken, wellicht staat daar wel een oorzaak vermeld. In Mill was er toen in elk geval geen piek in het aantal overledenen.
Helena zei op 15 februari 2024 om 22:59
Volgende info te vinden bij Amsterdam Stadsarchief, maar vind je wel bij meer archiefinstellingen:
Voorschriften voor het bijhouden van doop- en trouwregisters zijn tijdens het Concilie van Trente (1545-1563) vastgesteld. Over het bijhouden van begraafregisters heeft het Concilie geen uitspraak gedaan. Voor wat betreft de registratie zijn weinig voorschriften bekend. In het algemeen geldt dat de gravenmakers, die door de stedelijke overheid aangesteld werden, de registers bijhielden. Hierin legden zij rekening en verantwoording af aan de kerkmeesters over de hen toekomende gelden, namelijk het recht van de kerk. Hierdoor zijn deze registers vooral financieel van aard.

- waarom de koster geen namen bij begraven kinderen schreef...?
De ene koster wel, de ander niet... Een begraafregister in die dagen was een soort 'boekhouding' (pro deo, alles betalen, klokken luiden, gebruik baar, huur begraafkleed enz.).
- Begraafregisters bijhouden was niet uitdrukkelijk verplicht. [ Concilie van Trente ]
- 'een kind van..' zal gaan over een jong kind, mogelijk een zeer jong kind, maar kan ook kind van zeven of tien of mogelijk nog wel twaalf zijn. Waren ze wat ouder dan zag je al meer en meer dat zoon of dochter genoteerd werd met naam en patroniem van de vader, of soms alleen als zoon of dochter van... e.d.
- in sommige plaatsen hield de koster een apart kinderbegraafregister aan, maar ook daarin meestal summiere gegevens.
- 1740 - Zeer strenge en langdurende winter 1740-1741. Soms noteerde een pastoor wel eens wat in de doopboeken. Zo'n notering vind je bijv in het Doopregister van Nuland, in de marges van het jaar 1740-1741 - zie scans 73 en scan 75 van 389. https://www.bhic.nl/memorix/genealogy/search/deeds/0184958a-628e-42db-8cb1-02a8b1777d92
Helena zei op 15 februari 2024 om 23:00
Oh, Jan reageerde sneller.. Beter dubbelop dan geen reactie...toch?
Helena zei op 15 februari 2024 om 23:02
@Antonia, - het zal je wel opgevallen zijn dat ook namen van echtgenotes niet altijd genoteerd werden en je het mag uitzoeken als er staat ' de vrouw van..', of ' de weduwe van..'.
Maar dat is meestal snel gevonden als je met een familie bezig bent.
Jan Lange zei op 16 februari 2024 om 09:22
Overl. RK Heesch 18.3/ begr. kostersboek 22-03-1741 Helena Theodori van Elmt/Heijlke Dirck Jan Leunisse van (den) Helm. Weet jij, Antonia, of dat dezelfde Dirck Jan Leunissen is, waar jij een vraag over stelde eerder op FORUM ? Nl. ged. Heesch Theodorus 9.12.1672 z.v. Joannes Leunissen x 1668 Nicolaia/Kluijsken Jan Klaessen (Aerts de Leeuw), die huwt Heesch 20.1.1693 met Helena/Heijlke Gerrits (de overledene in 1741) ?
Antonia zei op 16 februari 2024 om 16:13
Dank je wel, Jan en Helena, voor jullie reacties. Het is al mooi hoeveel je terug kunt vinden van zoveel jaar geleden, maar soms wil je toch nog net iets meer weten en begrijpen. Jullie aanvullingen laten de geschiedenis van de familie weer meer tot leven komen.
Jan, het klopt dat het hier om dezelfde Dirck Jan Leunissen gaat. Ik heb teruggezocht van het heden (familie van den Helm in Heesch) om de stamboom samen te stellen en ben nu meer op zoek naar aanvullende informatie om een beter beeld te krijgen van hun leven, hun bezittingen, enzovoort. Deze familie van mijn moederskant zijn vele generaties lang kleermaker geweest in Heesch.
Antonia zei op 16 februari 2024 om 18:41
Ik vind de eerste kleermaker in de familie bij de doop van Lambertus in Heesch (18-09-1744), zoon van Wouter Dirkx van Helmt (een jongere broer van Nicolaa) en Emerentia Joannis Jois de Laat. Zou ik ook ergens terug kunnen vinden of Wouter (bij zijn doop Gerardus genoemd, zie de discussie over zijn naam ook op dit FORUM) misschien ook al kleermaker was?
Wim zei op 16 februari 2024 om 23:00
Als je bij het BHIC onder stamboom gaat zoeken en je vult bij Zoek in alle velden het woord dysenterie in, krijg je al 747 hits. In werkelijkheid zal dit aantal wel hoger liggen omdat, zoals al opgemerkt, de doodsoorzaak niet altijd genoteerd werd (en misschien ook niet altijd door het BHIC geïndexeerd werd?).
Sorteer ze op datum en je krijgt al een eerste indicatie van de wat grotere uitbraken.
Dorethé zei op 18 februari 2024 om 00:01
Nog een aanvulling op de begraafboeken: in sommige boeken ben ik ook termen als "armkind van" en "baarkind van" tegengekomen. Een armkind werd op de arm ten grave gedragen, zal dus waarschijnlijk een baby of dreumes zijn geweest. Een baarkind werd op een baar gelegd, zal dus groter geweest zijn, kleuter of schoolkind.
Zie bijv. ook dit artikel : https://www.stadsarchiefdelft.nl/wp-content/uploads/2019/06/dtb-uitleg-bron.pdf

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.