Een gezegde dat in eerste instantie wordt gekoppeld aan geld (bemiddeld zijn, over ruime financiële middelen beschikken). Een ook voorkomende koppeling is die met lijfelijke warmte, vooral in huis, door maatregelen te nemen die de temperatuur in huis behaaglijk maakt. Laat ik maar snel duidelijk maken dat ik het over warm en koud ga hebben. Hieronder een familieverhaal uit de zestiger jaren van de vorige eeuw.
Het is waterkoud als we op vrijdagavond 20 december 1968 de deur openen van ons zomerverblijf te Cromvoirt. De zware gordijnen worden opengetrokken en diverse olielampen snel ontstoken. Binnen de kortste tijd ruik ik de petroleumlucht in de woonkamer en de keuken. Een lichtbron aan de wand krijgt alle aandacht van mijn vader. Deze keer is het kousje van de gasverlichting niet beschadigd door de lucifer en het gaslicht gaat steeds feller branden. Nu de kolenkachel nog aan de praat zien te krijgen.
Schoorsteen vegen
Tijdens de zomer ben ik druk met het doorzagen van boomstammen, stammetjes en planken. Op mijn hurken klief ik de gezaagde planken met een kapmes kort. Na enkele dagen doorwerken is er een berg aanmaakhoutjes en korte stukken rondhout in de hoek van het houthok zichtbaar. Dat moet voldoende zijn. In de andere hoeken van het houthok liggen een flinke berg briketten en grote hoop cokeskolen. Vraag: Is de schoorsteen al geveegd? Nee, dus het dak opklimmen en zelf vegen. Klaar !! De winter kan komen.
De ronde buik van de plattebuiskachel in de woonkamer wordt gevuld met gepropte stukken krant en aanmaakhoutjes. Even later staat de hele kamer vol rook. Verdorie. Vlug open ik de ramen om te luchten. Even later brandt de kachel dan toch voluit en zie ik de bol van de plattebuiskachel snel vuurrood en gloeiend heet worden. Na een uurtje wordt het lekker warm in de woonkamer. In de keuken staan de twee branders van het kooktoestel de fles butagas leeg te branden. Hierdoor worden koude en vocht langzaam verdreven. De fluitketel laat zich na een kwartiertje ook horen. Eindelijk kan er koffie worden gezet. De winterjassen kunnen nu uit. Even later zit de hele familie rond de tafel met een bakje koffie en een roze koek. De grootste ring van de plattebuiskachel wordt behendig weggetrokken en een pan erwtensoep staat even later te pruttelen. Er wordt bij herhaling in de pan geroerd want op de bodem dreigt de soep aan te branden. “Tafel dekken” hoor ik roepen. We hebben wel trek gekregen na onze fietstocht van Den Bosch naar Cromvoirt. Vanaf het moment dat we de deur openen is er alleen maar gesjouwd. De boodschappen naar de keuken, de tassen met kleding naar de slaapkamers, het hout van de houtopslag naar de woonkamer, de volle butagasfles van de schuur naar de keuken. De tafel is snel gedekt. Zes diepe borden staan te wachten. Ook Dorus (onze buurman) eet mee. De broodmand is gevuld met Fries roggebrood. Een flink koud stuk gekookt spek ligt klaar om aangesneden te worden. De mosterd is niet ver weg. Al snel zijn de borden vol en de pan half leeg. Dikke soep is het. Niks Unox. Zelfgemaakt volgens Oma’s recept met prei, spliterwten, winterwortelen, een hamschijf, gesneden speklappen, een varkenspoot, aardappels en een selderijknol. Het is gezellig die avond. De kerstboom wordt zelfs nog opgezet en versierd. Echte kaarsen worden in een metalen standaard aan de takken geclipt. Dat is wel goed uitkijken want op brand in huis zit niemand te wachten. Een emmer zand en een emmer water staan dus klaar voor het geval dat. Met een goed gevulde maag en een warme kruik kruipen we die avond onder de zware gewatteerde dekens. Br…….….rr. Nog een paar dagen en dan is het vier dagen achter elkaar feest (24e dec moeder jarig, 25 en 26 dec kerst, 27 dec oudste zus jarig). Ik kijk er anno 2021 met warme gevoelens op terug.
Lisette Kuijper
bhiczei op 18 augustus 2021 om 13:32
Hartelijk dank voor je prachtige en warme verhaal, Aart! Ik kan me voorstellen dat je hier met een goed gevoel op terugkijkt. Wat een andere tijd als je het vergelijkt met de goed geïsoleerde en centraal verwarmde huizen van nu. En ook dat eten klinkt als een waar feestmaal. Bedankt voor het delen van je herinneringen!
