Rond drie uur ’s nachts Nederlandse tijd stapt Neil Armstrong uit de Apollo 11. Menigeen zit gekluisterd aan de televisie om deze ongekende prestatie met eigen ogen te aanschouwen. Waar de een met open mond kijkt naar deze krachttoer, stelt de ander met grote stelligheid dat dit vast in scène is gezet, want reizen naar de maan – dat kán gewoonweg niet.
Mensen met die laatste mening bevinden zich niet achter de meetapparatuur in Oudenbosch, waar de eerste publiekssterrenwacht van Nederland staat. Zij hebben het veel te druk met hun eigen missie: de maan observeren, en iedere mogelijke afwijking direct melden bij de NASA. Dat gebeurt op verzoek van de NASA zelf overigens, die onder de indruk is van eerdere metingen vanuit Oudenbosch.
Vanuit het torentje naar de sterren
De sterrenwacht Simon Stevin is dan nog geen tien jaar oud en is een initiatief van broeder Erich, zoals Hans de Rijk (1926) binnen de muren van Saint Louis heet. Of Bruno Ernst, zoals hij zijn publicaties vaak ondertekent. Een nieuwsgierig, bevlogen man die in een torentje in zijn ‘instituut’ Saint Louis een telescoop plaatst, omdat hij ‘de gewone man op reis wil laten gaan door de sterrenhemels’, “zodat je weet in welke immens grote context je leeft”, stelt hij zelf. De broeder krijgt de Oudenbossche gemeenschap zo ver om vierduizend gulden uit te leggen en mee te helpen bij de verbouwing van het torentje. Als de sterrenwacht eenmaal draait, stort Erich zich weer op één van zijn andere zeer vele interesses.
In 1969 staat amateur-astronoom Theo Vermeesch aan het hoofd, en die heeft indruk gemaakt op NASA door observaties tijdens een eerdere vlucht van Apollo 10. De NASA vraagt Oudenbosch haar te voorzien van nuttige informatie, mochten er kortdurende veranderingen op het maanoppervlak worden gezien. Een groot compliment dat een dergelijke organisatie een beroep op je doet, en Oudenbosch doet er alles aan om de meest accurate gegevens door te geven. Van het torentje wordt uitgeweken naar een school waar er beter zicht is en hulp komt van alle kanten. Zoals de KNO-arts die zijn oscillograaf – een speciaal meetinstrument - beschikbaar stelt om signalen beter zichtbaar te maken. Voor alle uitwisseling van gegevens geldt – tot lichte ergernis van de liefhebbers in de sterrenwacht in Oudenbosch – "onder strikte zwijgplicht".
Contact met de capsule
16 Juli 1969 gaat de Apollo 11 de ruimte in, met aan boord drie astronauten: Neil Armstrong, Buzz Aldrin en Michael Collins. Tijdens de reis heeft Oudenbosch ook een enkele keer contact met de capsule zelf; zo wordt een getallenreeks geregistreerd die wordt doorgegeven door Aldrin. Een andere keer is de ontvangst zeer gestoord en niet goed te horen. Op 21 juli stapt Armstrong de ladder af, en klinkt er over de hele wereld applaus. Ook in Oudenbosch gaan de handen enthousiast op elkaar. De maanlanding zorgt voor nationale en internationale aandacht en er komt van verschillende kanten het aanbod de sterrenwacht – dan al in een veel te klein jasje – te verhuizen naar andere plekken in het land. En een verhuizing is ook onvermijdelijk omdat de broeder-overste het allemaal veel te druk vindt; al die heisa in het klooster.
De sterrenwacht verhuist al snel naar een terrein aan de Bovenstraat in Hoeven. Twintigduizend bezoekers komen in 1975 naar de sterrenwacht. Opnieuw komen er bouwplannen op tafel en jaren later, in 1994 opent koningin Beatrix nieuwbouw, maar dat brengt niet de bezoekersaantallen die werden verwacht. Sterker nog, de interesse neemt steeds verder af en binnen vier jaar neemt een recreatiebedrijf de sterrenwacht over. Openingstijden worden steeds verder teruggeschroefd tot dat op 1 juli 2008 de deuren helemaal worden gesloten wegens gebrek aan belangstelling.
Toch is dit niet het eind van het verhaal. In 2013 ontstaat het idee de originele sterrenwacht in Oudenbosch opnieuw leven in te blazen. Als alle fundamenten van de oude sterrenwacht nog aanwezig blijken, en ook de oude koepel en telescoop nog beschikbaar blijken, wordt geld ingezameld om het observatorium in oude staat te herstellen. Op 10 oktober 2015 openen astronaut André Kuipers en Bruno Ernst Sterrenwacht Tivoli.
