Dat bij een begrafenis de kist zomaar in de grond werd gestopt, vond ik altijd zonde. Vader had die zo prachtig gemaakt en er soms zelfs ‘s nachts aan doorgewerkt en wij als kind hadden eraan meegeholpen. In de jaren ‘50 vertelde pastoor De Louw, gezeten op de schoolbank, dat volgens het katholieke geloof crematie niet was toegestaan. Maar tóch hoorde ik op Aswoensdag, wanneer het kruisje op mijn voorhoofd werd gezet, zeggen: “mens, gedenk dat je stof bent en tot stof zult wederkeren.”
Later leerde ik dat onze vroegere voorouders de doden al verbrandden en de urn met de as begroeven. Bij het dorp werd een heuvel opgeworpen, een greppel gegraven en gemarkeerd met houten palen. Maar het tij keert, het aantal crematies neemt toe, terwijl bij moslims en joden cremeren nog steeds onaanvaardbaar is.
Jan van Spelde, jarenlang vrijwilliger bij het Eindhoven Museum, gaf aan na zijn dood bijgezet te willen worden in de prehistorische grafheuvel onder de schaduw van de Heilige Eik. Na zijn overlijden op 2 februari volgde op 5 juli j.l. de bijzetting in aanwezigheid van zijn vrouw, familie, kennissen, Luc Eekhout directeur, mensen van het museum en Anneke Boonstra, grondlegster van het dorp.
Het ritueel in ongedwongen sfeer was volgens de nadrukkelijke wens van de overledene. De in het museum gemaakte, geëmailleerde urn, gevuld met de asresten, werd door Jans dochter Efri bijgezet. Daarna gaven medewerkers en vrijwilligers persoonlijk gemaakte amuletten mee. Een aangrijpende en bijzondere gebeurtenis. Tijdens de bijzetting was alleen het ruisen van de bladeren te horen.
Na het delven werden bloemen gelegd en een proost uitgebracht aan de Goden met de lievelingsdrank van Jan. Hiermee was de eerste bijzetting een feit, een prehistorisch gebruik werd een nieuwe traditie. Jan is nu terug tussen zijn ‘mensen’ die hem ‘Soep Jan’ noemden: vele jaren verzorgde hij een warme aanvulling bij de lunch.
Vroeger las in de novembermaand thuis een van de kinderen na het Rozenhoedje de “Litanie voor de arme zielen in de vlammen des vagevuurs” voor, een Franse smeekbede uit 1900. Eén van de 42 aanroepingen is me bijzonder bijgebleven: ‘voor hen die begraven zijn op de bodem van de zee’. Iedere aanroeping werd beantwoord met “Mijn Jezus barmhartigheid”.
We zouden nu een aanroeping toe kunnen voegen: ‘degenen die in de lucht omgekomen zijn, na de vliegramp in de Oekraïne.” Na het bidden van deze litanie hadden we ieder weer een X-aantal aflaten verdiend, maar wat moesten we ermee! We maakten geen optelling, want er was toch nergens te lezen waar die te verzilveren waren. November, het zijn weer de dagen van her- en gedenken en stilstaan bij onze eigen dierbare overledenen.
