In de archieven van de schepenbank leren we meer over Jacobus. Als eerste worden we bijgepraat door Allagonda Janse van Dam, vrouw van Aart van den Broek. Zij vertelt dat zij in augustus of september 1778 heeft gezien dat J.R. de Wit zijn vrouw uitschold en dreigde haar leven te ontnemen. Hij sloeg haar zo hard met een stok dat het bloed over haar rug liep. Allagonda vreesde dat Johanna Kiebooms zou flauwvallen en heeft haar meegenomen naar Frans Goliars. Deze chirurgijn heeft haar verbonden.
Ook de 68-jarige Wilbert van Berkel is getuige van de gewelddadige echtgenoot. Als hij in juli 1780 met een kruiwagen met een zeug van huis af naar de molen kruit, ziet hij dat De Wit zijn vrouw “met grote boosaardigheid haar van links naar rechts trok”. Als zij dan op de grond valt, slaat en schopt hij, “zo dat zij op jammerlijke wijze schreeuwde en om hulp riep, en hij dacht dat haar het leven ontnomen zou worden.” Van Berkel neemt haar mee naar het huis van Willem Meegens voor bescherming.
Nooit een vrouw slaan
En dan is er nog de zestigjarige Marceelis de Leeuw die vertelt dat J.R. de Wit in 1780 meldt dat bij zijn afwezigheid zijn vrouw geen meubelen of goederen uit het huis mocht verwijderen of anders haar met geweld de deur uit moest slaan. De Leeuw antwoordde dat hij zijn vrouw, laat staan een andere vrouw nooit zou slaan.
Als laatste verklaart Maria Erkelens - weduwe van Roelof Ceelis Hoes - dat zij ruim een jaar geleden in het huis was van J.R. de Wit was, en toen gehoord en gezien heeft dat er “twist en tweedragt” was. De Wit bedreigde zijn vrouw met twee geladen pistolen en zei haar van het leven te beroven als zij haar mond niet zou houden.
Uiteindelijk zal Johanna alle mishandelingen overleven. We treffen haar opnieuw in de archieven in 1800, als ze als weduwe van Jacobus Richardus de Wit Jacobus Spannagel machtigt om naar het klooster Marienveld in Rommelen in 't Graafschap van Meurs te gaan om daar te informeren of Maria Wilhelmina de Wit nog in leven is.
Met dank aan Ellen van den Akker-van Dijk voor deze tip!
