Oordeel zelf: tussen 1825 en 1831 trok er onder verantwoordelijkheid van de Gouverneur een flink aantal taxateurs of schatters door de hele provincie om alle gebouwde en ongebouwde eigendommen van een waardering te voorzien ten behoeve van de nieuwe grondbelasting die de regering wilde gaan instellen. Het vaststellen van de belastbare opbrengst was logischerwijze een van de meest heikele onderdelen van het hele kadaster- en belastingplan.
De taxateurs begonnen met het maken van een beschrijving van iedere gemeente. Zie hier wat ze over Linden te melden hadden in hun Tabel van klassificatie der grond-eigendommen.
Algemeen
Ligging
De gemeente Linden ligt aan de zuidoever van de Maas, 7 kilometer ten oosten van Grave, de hoofdplaats van het gelijknamige kanton.
Omliggende gemeenten
Linden grenst ten noorden aan Overasselt, Heumen (provincie Gelderland), en Mook (provincie Limburg), ten oosten ook aan Mook, ten zuiden aan Cuijk en Beers en ten westen aan Gassel.
Rivieren en beken
De rivier de Maas stroomt door Linden. De beken in Linden zijn van weinig waarde en drogen in de zomer geheel op. Zij dienen enkel voor afwatering van de landerijen en brengen geen fabrieken in werking.
Grote wegen en buurtwegen
De grote weg van de 1e klasse nummer 1 van Amsterdam naar de Pruisische grenzen loopt, aan de oostzijde, door een klein gedeelte van het grondgebied van Linden, namelijk door Katwijk. Er is slechts één buurtweg. Wél zijn er verschillende landwegen, die echter (net zoals de grote weg) bijna allemaal in de winter onbruikbaar zijn. Dit komt doordat de Beersche Maas, die aan de oost- en westzijde van Linden begint, regelmatig buiten zijn oevers treedt en daardoor de wegen overspoeld.
Bodemreliëf
De bodem is vrij vlak.
Vruchtbaarheid van de grond
De grond is over het algemeen van redelijk goede kwaliteit en wordt goed bebouwd in grote, middelmatige en kleine percelen. Er is weinig heidegrond. Een gedeelte van deze heidegrond wordt door bebouwing verbeterd. Het overige gedeelte is door haar onvruchtbaarheid en hoge ligging niet voor ontginning geschikt. In Linden is geen moerasgrond.
Landbouwproducten
De landbouwproducten zijn rogge, tarwe, gerst, haver, hooi en aardappelen. Verder wordt er nog in beperkte mate boekweit, vlas, klaver, koolzaad en boomvruchten geteeld. Een heel klein gedeelte van de grond in Linden is beplant met schaarhout.
Veeteelt
Er worden in deze gemeente paarden gefokt ten behoeve van de landbouw. Het aantal is voldoende voor eigen gebruik van de boeren; er worden er geen buiten de gemeente verkocht.
De veeteelt is erg belangrijk. Van het fokvee worden er jaarlijks verschillende exemplaren buiten de gemeente verkocht. Er zijn hier weinig schapen. In totaal zijn er zes schaapskudden van ieder 60 schapen. Toch overtreffen ze, zowel in grootte als in zwaarte, de runderen van de meer heide- en peelwaarts gelegen gemeenten.
Nijverheid en handel
De belangrijkste takken van nijverheid zijn de landbouw en de veeteelt. Verder wordt er gehandeld in boter, ganzenveren (in Linden zijn veel ganzen, wel 3.000 stuks) en andere voorwerpen die gebruikt worden door de eigen inwoners.
Gebouwen
De gemeente bestaat uit drie gehuchten: Groot-Linden (dit is de hoofdplaats die bijna in het midden van het grondgebied ligt), Klein-Linden en Katwijk. Groot-Linden bestaat uit de kerk en ongeveer 25 huizen van middelmatige kwaliteit. Klein-Linden bestaat uit slechts een klein aantal vrij goede boerenwoningen en een bouwvallige kapel waarin al verschillende jaren geen diensten worden gehouden. Het gehucht Katwijk ligt aan de Maas bij het Grote Veer en bij de grote weg van Amsterdam naar de Pruisische grenzen.
Door deze gunstige ligging vindt men hier de beste huizen van de gemeente van de eerste drie klassen. Ook heeft Katwijk een bierbrouwerij en een rosoliemolen. Naast deze drie gehuchten zijn er nog enkele andere gehuchten van minder betekenis, die slechts bestaan uit een enkele pachtboerderij, zoals de Galberg, de Nielt, de Driel en de Grooten en Kleinen Geest. De woningen van de drie eerste klassen zijn van een moderne bouwtrant en vrij groot, de overige woningen zijn kleiner of minder comfortabel ingericht.
Bevolking
De totale bevolking van de gemeente bedraagt 400 inwoners.
Ongebouwde eigendommen
Landbouwgronden
De 1e klasse bestaat uit lichte kleigrond vermengd met wat zand. De kleur van de grond is bosachtig en vraagt om een gewone bewerking. De laag groeiaarde is 5 centimeter diep. De grond wordt voornamelijk bebouwd met tarwe, rogge, gerst en koolzaad. Deze klasse grond ligt vrij van water en men laat ze nooit of zelden braak liggen. De geschatte waarde per bunder is ƒ 33,00.
De 2e klasse bestaat uit dezelfde soort grond als die van de 1e klasse, alleen is zij lager gelegen waardoor zij bijna iedere winter overstroomd raakt. De grond is hierdoor vaster en vochtiger dan die van de 1e klasse en wordt voornamelijk bebouwd met haver, aardappelen, zomerzaad en klaver. Wintergranen kunnen zelden worden verbouwd. De geschatte waarde per bunder is ƒ 23,00.
De 3e klasse bestaat uit bosachtige, scherpe, maar toch enigszins vochthoudende zandgrond die jaarlijks bemest moet worden. De laag groeiaarde is slechts 1,5 à <?xml:namespace prefix = st1 /><!-- st1:metricconverter ProductID="1,8 cm" w:st="on" -->1,8 cm
diep. De grond wordt voornamelijk bebouwd met rogge, boekweit en gerst. De geschatte waarde per bunder is ƒ 12,00. Na herziening is de geschatte waarde per bunder ƒ 14,00.
De 4e klasse zijn schrale, dorre en scherpe zandgronden. Deze gronden moeten jaarlijks sterk bemest worden en dan nog is de opbrengst slecht. De grond blijft van tijd tot tijd braak liggen en is slechts 8 à <!-- st1:metricconverter ProductID="10 cm" w:st="on" -->10 cm
diep. De geschatte waarde per bunder is ƒ 4,00.
Tuinen
De tuinen liggen bij de woonhuizen en zijn verdeeld in twee klassen.
De 1e klasse bestaat uit gedeeltelijk met vruchtbomen beplante tuinen, waarin ook groenten worden geteeld. De grond is goed van samenstelling en lijkt op de gronden van de 1e klasse bouwland, maar omdat zij meer opbrengen heeft men ze ¼ hoger geschat. De geschatte waarde per bunder is ƒ 41,00.
De 2e klasse tuinen liggen op gronden van veel mindere kwaliteit dan die van de 1e klasse. Er staan weinig of geen vruchtbomen in en deze tuinen moeten jaarlijks bemest worden. Er worden slechts grove groenten geteeld van weinig waarde. De geschatte waarde per bunder is ƒ 33,00.
Boomgaarden
De 1e klasse bestaat uit de beste stukken grond van deze soort, beplant met verschillende soorten bomen. De boomgaarden zijn meestal door heggen omgeven en gelegen in de nabijheid van de woningen. De waarde is geschat naar aanleiding van de opbrengst van de boomvruchten en van de tussenteelt. De geschatte waarde per bunder is ƒ 41,00.
De 2e klasse bestaat uit stukken grond van middelmatige kwaliteit die met minder vruchtbomen zijn beplant. De geschatte waarde per bunder is ƒ 33,00.
Hooilanden
De hooilanden liggen alle aan elkaar, niet ver van de rivier de Maas en zijn in drie klassen onderverdeeld.
De 1e klasse bestaat uit goede kleigrond, gelegen in de traverse (stroombedding) van de Beerse Maas. Dit houdt in dat in de winter, zodra de Maas buiten haar oevers treedt, deze gronden overstromen en daardoor erg vruchtbaar zijn. Ze leveren goed, voedzaam en een ruime hoeveelheid hooi op. De geschatte waarde per bunder is ƒ 62,00. Na herziening is de geschatte waarde per bunder ƒ 65,00.
De hooilanden van de 2e klasse overstromen eveneens in de winter door de Maas, alleen zijn deze gronden minder vruchtbaar en is de opbrengst minder groot. De geschatte waarde per bunder is ƒ 49,00. Na herziening is de geschatte waarde per bunder ƒ 50,00.
De 3e klasse hooilanden liggen hoger dan de eerste 2 klassen, zodat ze minder door de Maas worden overstroomd. Wanneer echter de rivierstand hoog is en er erosie optreedt, gebeurt het vaak dat deze hooilanden gedeeltelijk met scherp zand vanuit de rivierbedding worden bedekt. Hierdoor zijn deze gronden veel schraler en leveren minder hooi op. De geschatte waarde per bunder is ƒ 40,00.
Weilanden
De weilanden liggen verspreid door de gemeente en zijn zeer verschillend van aard. De weilanden zijn verdeeld in vier klassen.
De 1e klasse weilanden zijn door heggen omgeven en liggen op goede grond. De grond lijkt veel op die van de 1e klasse hooiland. Maar omdat deze gronden niet worden overstroomd door de Maas, zouden zij door het hooien te zeer vermageren, terwijl ze door het weiden in goede staat worden gehouden. De beweiding is zeer goed en overvloedig. De geschatte waarde per bunder is ƒ 45,00. Na herziening is de geschatte waarde per bunder ƒ 42,00.
De 2e klasse weilanden liggen op gronden die van veel mindere kwaliteit zijn, maar toch voor het grootste gedeelte door de Maas worden overstroomd. Dit water loopt er echter door de lage ligging niet zo snel weer van af, waardoor de beweiding zuurder en slechter is. De geschatte waarde per bunder is ƒ 32,00. Na herziening is de geschatte waarde per bunder ƒ 30,00.
De 3e klasse bestaat meestal uit hoge en schrale weilanden die enkel door de regen worden bevochtigd. In de zomer verbranden deze gronden vaak door de zon. In de nazomers worden deze weilanden meestal gebruikt voor de schapen, omdat er voor de runderen weinig of niets meer te grazen valt. De geschatte waarde per bunder is ƒ20,00.
De 4 klasse bestaat uit zeer hoge zandgrond, die bij de minste droogte verbrand. Op deze gronden kunnen geen paarden of koeien worden geweid, alleen maar schapen. De geschatte waarde per bunder is ƒ 6,00.
Hakhout
De bossen in deze gemeente bestaan enkel uit schaarhout en zijn verdeeld in twee klassen.
De 1e klasse is gelegen op een, voor de aard van de beplanting, vrij goede grond. Er staan voornamelijk elzen, eiken en hazelaars op. De grond is zeer goed beplant en de bomen worden om de 6 à 7 jaar gehakt. De geschatte waarde per bunder is ƒ 20,00.
De 2e klasse is gelegen op droge en slechte grond of op lage en zure stroken grond langs de wegen en de rivier. Ze bestaan voornamelijk uit eiken- en wilgenhout en worden ongeregeld gehakt. De geschatte waarde per bunder is ƒ12,00.
Heide
De 1e klasse heidegronden bestaan uit enkele, weinig opleverende gronden, die alleen geschikt zijn als (schrale) beweiding voor schapen. ,00.
De 2e klasse heide bestaat uit dorre zandgronden waarop helemaal niets groeit en die ook niet geschikt zijn voor ontginning. Daarom worden zij op het bij wet bepaalde minimum geschat.
De geschatte waarde per bunder is ƒ 0,25.
Gebouwde eigendommen
Pontveren
Het grote veer over de Maas van Katwijk naar Mook (provincie Limburg) ligt bij de grote weg. Hierdoor wordt het veer veel gebruikt door de inwoners van Linden, maar ook door de inwoners van de omliggende gemeente om naar de markt in Nijmegen te gaan. De overtocht gebeurt door een pont langs een reep en door roeiboten.
De ligging van het veer is ongeschikt om te gieren, zodat het onderhoud van het veer erg kostbaar is. Het veer wordt bediend door de eigenaar. De netto huurwaarde is geschat op ƒ 350,00. Na herziening is de netto huurwaarde geschat op ƒ 700,00.
Het klein veer op Overasselt (provincie Gelderland) ligt niet in de buurt van wegen en dient enkel voor de boeren die naar hun weilanden gaan. Soms gaan er ook hooikarren mee op dit veer. De netto huurwaarde is geschat op ƒ 30,00.
Visserij
De visserij op de Maas bij Linden behoort toe aan drie verschillende eigenaren. De visserijen zijn alle van weinig betekenis. De toegekende huurwaarde is ƒ 5,00 per eigenaar, dus samen op ƒ 15,00.
Brouwerij
In het gehucht Katwijk is een bierbrouwerij, die in redelijke staat is en niet al te groot. De brouwerij heeft een brouwketel, een werkkuip en een koelbak. Jaarlijks worden er 700 vaten gewoon bier gebrouwd, die in het eigen dorp, maar ook in Cuijk en andere omliggende gemeenten worden verkocht. De brouwerij is bij de eigenaar zelf in gebruik. [Lees hier de genealogie van de famile Van Hout door Gerard Lemmens.] De netto huurwaarde wordt geschat op ƒ 80,00. Na herziening wordt de netto huurwaarde geschat op ƒ 60,00.
Rosoliemolen
De rosoliemolen ligt ook in het gehucht Katwijk. De molen is in goede staat en heeft 2 lopers en 1 legger en stampers. 80,00.
Huizen
Vanwege de onderlinge verschillen zijn de huizen in Linden verdeeld in 10 klassen. Over het algemeen worden de huizen door de eigenaren bewoond of met enkele landerijen verhuurd, vaak via mondelinge afspraken. Doordat deze afspraken niet vastliggen, is er onvoldoende informatie om daarop een schatting te funderen. Daarom heeft men deze een gefingeerde huurwaarde toegekend al naar gelang grootte, ligging en de staat van onderhoud.
De 1e klasse bestaat enkel uit het huis van Jan Willem Roussingh, dat zeer aangenaam gelegen is aan de oever van de rivier de Maas. Het huis heeft een verdieping en is met veel smaak gebouwd. Het heeft verschillende ruime en schone vertrekken. Het huis (kadastraal sectie B 465) heeft een huurwaarde ƒ 111,00.
De 2e klasse bestaat uit een soortgelijk huis, maar dan minder groot, eigendom van Johannes J. Heutz. Het huis (sectie B 459) heeft een huurwaarde van ƒ 90,00.
De huizen van de 1e en 2e klasse hebben een lage huurwaarde, omdat ze niet geschikt zijn om als winkel te dienen en omdat er in Linden weinig behoefte is aan herenhuizen.
De 3e klasse bestaat ook slechts uit één huis, namelijk dat van de olieslager Arnoud Bardoel die tevens herbergier en landbouwer is. Het huis heeft verschillende goede vertrekken en is goed geschikt om zaken in te doen. Het huis (sectie B 457) heeft een huurwaarde vanƒ 69,00.
De 4e klasse bestaat, naast het huis van de brouwer en kastelein Theodorus Van Hout, ook nog uit enkele fraaie boerenwoningen. Deze huizen zijn minder groot als dat van de 3e klasse, maar zijn wel goed ingericht en over het algemeen goed onderhouden. Representatief voor de 4e klasse (huurwaarde ƒ 39,00) zijn de huizen sectie B 114 van Mathijs Jan Broeren en C 76 van Theodorus Van Hout. In totaal bestaat deze klasse uit 4 huizen.
De 5e klasse bestaat voornamelijk uit grote pachtboerderijen, die over het algemeen ruim en groot zijn, maar minder comfortabel ingericht. Zij dienen enkel voor bewoning door landbouwers. Representatief voor de 5e klasse (huurwaarde ƒ 30,00) zijn de huizen A 112 van Ruth Cruijsen en B 378 van Peter Loeffen.
In totaal bestaat deze klasse uit 9 huizen.
De 6e klasse bestaat ook uit pachtboerderijen en boerenwoningen, maar minder ruim en minder bijgebouwen. Deze klasse is enkel geschikt voor de landbouw. Representatief voor de 6e klasse (huurwaarde ƒ 21,00) zijn de huizen B 447 van de weduwe van Lodewijk Loeffen, C 7 van Willem van der Mond en D 128 van Willem Janssen.
In totaal bestaat deze klasse uit 12 huizen.
De huizen van de 7e en 8e klasse bestaan uit boerenwoningen die wel ruim genoeg zijn, maar slecht gebouwd en onderhouden. Representatief voor de 7e klasse (huurwaarde ƒ 15,00) is het huis kadastraal sectie A 116, van Jan Peters.
In totaal bestaat deze klasse uit 6 huizen.
Representatief voor de 8e klasse (huurwaarde ƒ 9,00) zijn de huizen B 388 van Gerrit Willems en C 54 van Jan van den Broek.
In totaal bestaat deze klasse uit 13 huizen.
De huizen van de 9e en 10e klasse bestaan uit woningen die bestemd zijn voor kleine boerenbedrijfjes, uit arbeiders- en daglonerswoningen en uit een paar hutten die slechts een deur en een raam hebben en die enkel als schuilplaats dienen voor de allerarmsten.
Representatief voor de 9e klasse (huurwaarde ƒ6,00) zijn de huizen A 65 van Leendert Marcelissen en C 39 van Peter Mulder.
In totaal bestaat deze klasse uit 8 huizen.
Representatief voor de 10e klasse (huurwaarde ƒ 3,00) is C 101 van J. Cornelissen.
In totaal bestaat deze klasse uit 2 huizen.
In totaal heeft Linden 57 huizen.
Gedaan en gesloten te ‘s-Hertogenbosch, 22 november 1827.
De schatter, A. van de Werk
De controleur, (niet te lezen)
