|
Gezien de beperkte zakelijke mogelijkheden van de timmerfabriek tijdens de Tweede Wereldoorlog besloot Harry van Kuijk (geb. 1888), samen met zoon Joos (geb. 1923) al in 1941 om na de bevrijding vliegtuigen te gaan produceren. Begin 1942 werd in het geheim met de uitvoering van dit plan begonnen.
Omdat de ondernemers geen verstand hadden van vliegtuigen, werden de ontwerpen gemaakt door ir. Th. J. W. van Lammeren, die bij de K.L.M. had gewerkt. Vader en zoon Van Kuijk kregen tijdens de bezetting clandestien medewerking van verschillende instanties. Zo testte het Nederlands Luchtvaartlaboratorium een accuraat model in de windtunnel. Vóór de bevrijding waren de onderdelen voor het eerste prototype praktisch gereed.
Zonder risico waren de activiteiten niet. In juni 1944 deed de Sicherheitsdienst een inval in de timmerwerkplaats aan de Hoefstraat in Tilburg, waarbij zeshonderd werktekeningen verloren gingen.
|
Harry van Kuijk (collectie L.S.)
|
De schade bedroeg minstens ƒ 20.000. Gelukkig had men kopieën op andere plaatsen ondergebracht. Ook de reeds vervaardigde vliegtuigonderdelen waren op een veilige plek verborgen. De directeuren werden na een streng verhoor wegens gebrek aan bewijs vrijgelaten, maar het was wel aanleiding om de illegale activiteiten in Tilburg te staken.
Maatschets van het sportvliegtuig (bron: Vliegwereld, 1946)
|
Harry had intussen in 1942 bij Leende een terrein gekocht dat, onder het motto „ontginning", geschikt was gemaakt om als vliegveld te dienen. Het is nooit door de Duitsers ontdekt.
Er werden drie vliegtuigtypen ontworpen: een zakenvliegtuig voor vier à vijf personen inclusief piloot, een tweepersoons sportvliegtuig en een 30-tons transportvliegtuig. Van Kuijk zag ook hiervoor een grote toekomst. Het fabrieksmerk was een gestileerde havik, terwijl de vliegtuigen de naam ‘Havik’ zouden krijgen.
Men wilde direct na de bevrijding met de seriefabricage te beginnen. De hangar en nevengebouwen op het ‘vliegveld’ deden dienst als noodfabriek. Van Kuijk belandde echter in een politieke strijd met de vliegtuigbouwers Fokker en Koolhoven. Uiteindelijk kreeg hij alleen materiaal toegewezen voor de bouw van zweefvliegtuigen. Daarvan werden er drie geproduceerd. Ze waren van het type ESG, een open toestel. Verder kwamen er geen opdrachten en daardoor is dit Tilburgse vliegtuigavontuur een stille dood gestorven.
|
|
Eén van die zweefvliegtuigen, in 1952 uitgebreid met een kuip, is op 1 juni 1957 op Gilze-Rijen tijdens zijn 5950e vlucht verongelukt. De 15-jarige piloot uit Sprang-Capelle kwam om het leven. Na een normale lierstart was de PH-185 vrijwel loodrecht naar beneden gestort. Het toestel uit 1946 was bij de opheffing van zweefvliegclub „Leende" overgenomen door zweefvliegclub „Illustrious" uit Gilze-Rijen.
Dit verhaal is vooral gebaseerd op het artikel van A.L.M.Th. Veldhuizen-van Geffen in de Heemkronijk van 1986, op diverse artikelen in de dagbladen uit 1945 en 1957 en het tijdschrift Vliegwereld uit 1946.
|
Zo ongeveer zal de ESG van Van Kuijk er uit hebben gezien. Dit is een ouder toestel, in 1931 gefotografeerd in Duitsland (bron: Bundesarchiv 102-11640) (CC-BY-SA 3.0 licentie)
|
Zie ook het artikel van Frans Kense over Harry van Kuijk en zijn vliegtuigindustrie op Het geheugen van Tilburg.
