De snoeptrein van West-Brabant

Door allerlei ontwikkelingen op korte en langere termijn zijn een aantal van die suikerwerkfabriekjes al dan niet “gedwongen” gaan samenwerken en zo ontstond het beeld van een treinspoor door West-Brabant, die uiteindelijk in de spoorstad Roosendaal bij elkaar zijn gekomen. Om een overzicht eenvoudig te houden delen wij het landschap van West-Brabant op in drie delen: in en rond Breda, in en rond Roosendaal en in en rond Bergen op Zoom.

In en rond Breda

In deze stad was de geboorte van de Lonka met als officiële naam “London Caramel Works”. Zij produceerden karamels en toffees. In 1934 kwamen zij ook met nougat en kregen het zodoende aan de stok met de firma B de Hoog en zn. in Oosterhout over het gebruik van de merknaam O’Kee en Okkie. De groei deed dit bedrijf uitwijken naar Essen( B ) om aan de Belgische vraag te kunnen voldoen. Na een zware dip en de heropstart via de fam. De Bock werd dit bedrijf in 2015 overgenomen door Cloetta.

Onder de rook van Breda lag het toen nog het kleine dorp Oosterhout. Opvallend hier het grote aantal suikerwerkfabriekjes. Deze ontwikkeling is terug te vinden onder de volgende link. Vermeldenswaardig zijn de wat grotere fabrieken. Zeker niet overslaan de suikerwerkfabriek van Jamin.

Om het verhaal naar de snoeptrein te leiden, vermeld ik hier twee suikerwerkfabriekjes, t.w. Sips van de Weijgert en B de Hoog. Sips is een van de oudste suikerwerkfabriekjes. Zij ontwikkelden en produceerden de zeer bekende Oosterhoutse zachte kaneelstok.

De fabriek ontstond in 1895 door Piet Aarden, die de bedenker was van deze kaneelstok. Zij maakten ook nog karamels en chocolade figuren. In 1960 sloot deze unit en werd verkocht aan de Manisan in Bergen op Zoom.

 B de Hoog was de “ontdekker” van de Oosterhoutse moppen, waarmee hij grote bekendheid genoot. Hij begon in 1873 als banketbakker op de Markt in Oosterhout. Door de grote vlucht van de Oosterhoutse Mop moest hij al spoedig uitzien naar een forse uitbreiding. Zo kwam zijn bedrijf in de oude fabriekshallen van Verschuren Margarine terecht. Zijn producten werden ook in zowel Oost-Indië als West-Indië en Suriname volop aan de man gebracht.

In 1979 werd het bedrijf gedwongen door stadsuitbreiding te sluiten en de productie werd ondergebracht bij collega Manisan in Bergen op Zoom. Beide bedrijven zaten in de holding van H. Klasema, directeur van de Manisan.

Roosendaal en omgeving

De Roosendaalse ontwikkeling heeft bijna geen kennismaking nodig. De Red Band van de familie Overwater beleefde haar oprichting in 1928 en heeft sindsdien een forse ontwikkeling doorgemaakt. Zij zijn gestart met zuurtjes, dragees, drop en pepermunt De groei van dit bedrijf ging zeer voorspoedig en er werd al in 1938 een geheel nieuwe tweede fabriek opgericht in Turnhout ( België) waarvoor zelfs een speciale treinverbinding werd aangelegd. In 1957 nemen de zonen van Overwater de leiding het bedrijf over.

In 1977 richten zij een holding op van de twee dropfabrieken, waaruit zij al bestonden. De Red Band was namelijk samengegaan met de Venco dropfabrieken en dat werd nu een holding met de naam Verenigde Dropfabrieken n.v. …de VDF n.v. Via de zoetwarenafdeling van de CSM in 1986 en op 1 januari 2000 de overgang naar het Leaf Holland komen zij uiteindelijk terecht in de handen van het Cloetta concern in 2012.

Bergen op Zoom en omgeving

In een eerder verhaal vindt u de ontwikkeling in deze stad van de betrekkelijk jonge Manisan suikerwerkfabriek vanaf 1925. Zij produceerden pepermunt, bollekes en noga-items. Omdat er geen opvolging was bij de familie Godschalk werd in 1968 de heer Klasema directeur en eigenaar van het bedrijf. Hij stuurde aan op meer samenwerking met andere fabrieken ook uit het Zeeuwse land.

Door zijn activiteiten ontstond er een netwerk, hetwelk later werd omgezet in een holding. In die holding zaten de volgende zaken: Manisan Suikerwerken, de suikerwerkfabriek van Sips van de Weijgert uit Oosterhout en een etikettenfabriek uit Halsteren de Sema. Later komen daar de lolly-fabriek van Coda, ook uit Halsteren, en de suikerwerkfabriek van B de Hoog ook bij.

De snoeptrein en zijn spoor...

Het zal u in de voorgaande alinea’s niet ontgaan zijn dat er nieuwe verbindingen zijn ontstaan. Vanuit Breda e.o. was er de teloorgang in Oosterhout, waardoor de fabriekjes van Sips van der Weijgert en van der Hoog (de nougatfabriek) samensmolten in de holding van de heer Klasema, directeur / eigenaar van de Manisan Suikerwerkfabriek in Bergen op Zoom. Die holding slokte als eerder vermeld ook de lolly-fabriek van Coda op. In 1980 wordt door Klasema de suikerwerkfabriek Manisan en consorten verkocht aan het VDF – concern , waardoor in 1985 deze Bergse fabriek verhuisde naar Roosendaal.

Een volgende zakelijke transactie was de verkoop van het VDF – concern aan de CSM suikercombinatie in 1986 en op 1 januari 2000 gaat de Red Band / Venco op in de combinatie Leaf Holland n.v.. Grappig te constateren dat het hoofdkantoor van deze combinatie zich in Oosterhout bevindt. De vooralsnog laatste halte is de overgang naar het concern Cloetta. Dat vindt plaats met ingang van 15 februari 2012 door een fusie met Leaf Holland. Zij gaan onder de naam van Cloetta verder in de zoetwarenwereld.