De zusters Penitenten der Eenheid in Reek de oorlog (3): De laatste bezettingsjaren

Den 15 aug 1943 mevrouw Goamou in de kath kerk ingetreden, haar 1e H comm gedaan. (Reek eerste roeping tot kath geloof)

6 dec 1943 heeft onzen z. eerw heer rector Coppens zijn 40 jarig priesterfeest gevierd, smorgens H mis met assistentie door den z eerw pater rector Drost s.j. en pater Moritz na de H mis te deum en een feestlied, van 12-1 uur receptie om 2 uur diner waaronder een aanspraak en feestlied van de zusters. 7 dec feest in de school, de naaimeisjes hadden feestliederen gezongen en voordrachten gehouden en allen werden getracteerd op chocolade en koek. De spreekkamer en scholen waren allen gesierd.

1944 den 13den juli is door den vicaris generaal van den bisschop van sBosch tot visitator en geestelijk vader onzer beide huizen der congregatie aangesteld den zeereerwaarde pater Luedius Verschuren opm.

1944 In mei of iets later zijn onze klok van de kapel en ook de kleine klok door de Duitse regeering weggehaald.

1944 Den 7, 8 en 9 augustus heeft pater directeur Lue Verschuren hier in ons klooster zijn eerste visitatie gehouden

1944 den 8ste augustus heeft zuster Egidia Jansen haar gouden kloosterfeest gevierd, deze zuster had reeds bijna 50 jaren onderwijs gegeven in de naaischool, door haar toedoen zijn feitelijk de naaischolen te Haren en Reek tot bloei gekomen. Toen zr Egidia in 1888 in de school te Haren het onderwijs aanving was het niets meer dan de eerste beginselen van naaien en breien. Thans in 1944 wordt in beide scholen van Haren en Reek onderwijs gegeven in naaien, knippen en andere nuttige handwerken en de leerlingen kunnen zich bekwamen voor diploma lingerie costumiere en coupeuse volgens de leiding der vereniging St Anna te s Bosch. De jubilaresse zr Egidia had het geluk haar gouden jubelfeest nog in de volle werkkracht van haar leven te vieren. De plechtige hoogmis werd opgedragen door den zeer eerw pater Lucidius Verschuren directeur onzer congregatie met assistentie van onzen rector den zeer eerw heer F. Coppens en den zeer eerw pater de Jong sh Onder de H mis heeft pater directeur een feestpredicatie gehouden en na de H mis hebben de zusters een feestlied gezongen. In den refter hebben de zusters meerdere liederen gezongen en voordrachten gehouden. De kinderen der naaischool hebben een geschenk aangeboden f 174 en ook een aanspraak gedaan en toneelstukjes opgevoerd en liederen gezongen o.a. was daarbij tegenwoordig den zeer eerw pater J Drost rector der paters Jezuiten van Mariendaal (Velp) De kinderen zijn ook getracteerd op limonade en koekjes, die wij ondanks de oorlog omstandigheden uit eigen fabriek nog konden verschaffen. Vele oud-leerlingen zijn de jubilaresse aan de tralie komen feliciteren.

1944 augustus Reeds lang had het vervoer stop gelegen en eveneens het brieven verzenden doordat vele stations gebombardeerd waren. Men was soms in twijfel of ze door Duitschers ofwel door de geallieerden gebombardeerd werden, er hadden vergissingen plaats. Duitsers plaatsten opslagplaatsen van munitie nabij kerken, zoodat RK kerken gebombardeerd werden. In de steden werden honger geleden in de dorpen niet, hoewel alles zeer duur was. Wij hebben zelf  clandestien koren gemalen met een electrische motor van een landbouwer uit de buurt, niet alleen voor ons zelve maar ook voor het St Joseph gesticht hiernaast en meerdere menschen, alles te samen hebben we wel 100.000 gemalen. In ons slotklooster was het niet zoo gevaarlijk omdat er niet zoo licht verraad kon plaats vinden. Leden der NSB beter gezegd landverraders brachten alles aan. Wij maalden snachts en na gebruik verstopten wij den motor onder het altaar in de kapel. We hebben ook koolzaad gekocht (dit moest eigenlijk aan de regeering geleverd worden) en daarvan olie gemalen voor eigen gebruik. We hebben zelf ook boter en kaas bereid, waar strenge straffen op stonden. Hadden we het niet gedaan, dan zouden we veel ontbering hebben moeten doorstaan en niet op krachten gebleven zijn we hadden zwaar werk een grooten tuin te bewerken en wekelijks de groote was der paters Jesuiten van ongeveer 130 personen en met vleesch moest men zuinig omgaan. De controleurs hebben hier een paar keeren huiszoeking gedaan. Maar niets gevonden dan een klein stukje kaas. We werden nog gematigd behandeld. De portierster wist niet van welken weldoener we het gekregen hadden zei ze. De controleur … het te willen gelooven want we kregen geen proces, de andere kazen waren in het waschhuis geborgen hoog onder de pannen. Hadden ze ons met koren malen gesnapt dan was het klooster wel in beslag genomen en de overste doodgeschoten. We hebben zelf ook wat konijnen gehouden om een stukje vlees te hebben en stroop gemaakt wegens gebrek aan suiker. Begin september hebben de Duitsers huiszoeking gedaan in Reek om paarden en manschappen, om in Duitsland te gaan werken, jongens werden op straat opgepikt en mee naar Duitsland genomen. Een paar boeren kwamen 2 paarden bij ons brengen ter verberging en 2 zusters hebben met die paarden achter in den boomgaard gestaan totdat het onheil voorbij was, toen kwam Schimmel en Hendriks de paarden weer halen. Het was een vreeselijke tijd, huizen werden afgezocht om onderduikers op te sporen, jonge mannen nl die opgeroepen waren om in Duitsland te gaan werken, maar die geweigerd hadden, en zich schuil hielden en vluchten van de eene plaats naar de andere. In de omliggende plaatsen werden onderduikers door de Duitse policij zoo maar doodgeschoten. Het volk werd zeer verbitterd en sloeg op vele plaatsen over tot sabothage, waarop de doodstraf stond. Er werd ook veel hulp verleend aan onderduikers door een geheime vereniging genaamd “Ondergrondsche” die ook deze jongens, die van de voeding waren uitgesloten betreffende bonkaarten de bonnen bezorgden. Op vele plaatsen hebben leden dezer Ondergrondsche Beweging de distributiekantoren overrompeld (als Duitser verkleed) de bonkaarten gestolen om ze in goede handen te bezorgen, zoo ook hebben ze het hier in Reek gedaan. Er werden ondertusschen nieuwe gijzelaars gehaald (enkele gijzelaars o.a. mgr Hendriks vic. Gen van s Bosch was intusschen vrijgelaten) Deze gijzelaars werden gehouden om de woede des volks in bedwang te houden, want na gepleegde sabothage (opstand) werd als geen dader kon gevonden worden een gijzelaar doodgeschoten. Den aartsbisschop mgr de Jong heeft krachtig geprotesteerd tegen de Duitse Regeering, vooral ook over het onrecht der vordering der jonge mannen naar Duitsland om oorlogsmateriaal te vervaardigen en de geestelijken hebben ook de jongens aangemoedigd hier te blijven, ondanks het bijna onhoudbare van hun toestand. Ook werden in dezen tijd de fietsen opgepikt door Duitsers. Ze durfden daarmee bijna niet op straat komen zonder betaling werden ze zoo maar ontnomen. De Duitse regeering had reeds lang alle auto’s radio’s en alle koperwerk opgevorderd. Wij hadden ons koper en veel antiek koper van den rector verborgen. We hadden het in kisten neergelaten op zolder tusschen de muren der kapel, zoodat de kisten beneden terecht kwamen dus bezijden het altaar achter den muur. In deze maanden is de burgemeester van Schaijk die ook van Reek burgemeester is sinds 1941 gaan vluchten. De goedgezinde burgemeesters werden allen gevangen genomen, zoo is ook burgemeester Fique van Grave in gevangenschap waardoor overleden. Hare majesteit de koningin die in 1940 was gaan vluchten naar Engeland was nog altijd daar, de menschen hadden algemeen de gedachte dan princes Juliana aan de regeering zou komen, omdat prins Bernard zich in den oorlog zoo ..del had gedragen en dapper mee gestreden.

Luchtgevechten bleven er steeds plaats hebben, veel vee in de weide werd getroffen, ook in onze buurt, zoodat we er aan gedacht hebben onze 3 koeien naar huis te halen doch we hebben het gewaagd en ze zijn gespaard gebleven. S Nachts konden vele zusters van schrik niet slapen. We hadden sinds 1940 immer bij lamplicht de ramen moeten verduisteren met zwart papier, op de slaapzaal hebben we een paar niet verduisterd, en zo des licht naar bed gegaan ofwel een oogenblikje lukte en het licht uit, als we een vliegtuig hoorden we vreesden dan ook een bom te krijgen. Duitsers hebben op plaatsen die niet voldoende verduisterden bommen gegooid. Was er ergens een spleetje licht dan kreeg men een proces. Men had snachts ook zoon schrik van die brandende vliegtuigen. We zagen er soms in een nacht 7 laaiend neervallen die aangeschoten waren, in Schaijk, Herpen enz. zijn er neergevallen. Groote zoeklichten doorkruisen de lucht en zetten onze slaapzaal in het licht, om een vijandelijk vliegtuig op te sporen en groote vuurbollen werden uitgelaten en bleven dan in de lucht hangen.

15 aug 1944 … er , terwijl wij gezamenlijk de processie in den tuin hielden hevige luchtgevechten plaats in onze nabijheid, zodat we in gewone omstandigheden zeker naar binnen waren gevlucht, nu hebben we in vertrouwen op god en Maria de processie met gebeden maar afgewerkt. Het Duitse afweergeschut bij de Graafse brug en kazerne zetten hun … bij zoodra een Engels of ander vijandelijk vliegtuig in de nabijheid kwam. Het was hier een geraas en geknipper als bij donderslag. De Duitsers hadden ook een vliegveld aangelegd bij Keent hier dichtbij menschen uit Reek hebben velen daar gedwongen moeten werken, bijna voltooid kwamen de Engelsen het telkens bombarderen. Begin september 1944 waren de legers der geallieerden in België ingevallen en naderde reeds de Nederlandse grens, de toestand begon hier spannend te worden. Maastricht was het eerst bevrijd en was dus in handen der geallieerden. In die dagen moesten wij juist een koe leveren aan de Duitse weermacht. We hadden aanschrijving gehad en moesten ze in Oss leveren. We hebben het echter niet gedaan in de hoop op spoedige bevrijding, alhoewel de knecht en andere menschen het niet konden begrijpen dat wij het durfden wagen. De Duitschers die steeds moesten terugtrekken, vernielden alles zooveel zij konden en sleepten alles naar Duitschland. Hier over de groote heerbaan ‘sBosch-Nijmegen bleef het dagen trekken met auto’s en wagens beladen met allerlei voorraad en manufacturen.

Wil je meer verhalen van Erna Hodenius over de Penitenten in Reek lezen?

Klik hier voor meer verhalen