Je papieren natuurlijk - persoonsbewijs, distributiebonnen, pensioen- en spaarbankboekjes. Maar voor de rest? Enkel wat babyspullen, twee dekens, een opgerold matrasje, één kinderwagen per gezin, en één rijwiel. Alle andere spullen moeten inwoners van de Maasdorpen - van Oeffelt tot Vierlingsbeek - achterlaten. Het is november 1944, en van de een op de andere dag moeten mensen huis en haard verlaten. Was jij één van hen?
"Niemand mag in het te evacueeren gebied blijven, dan alléén zij die daarvoor speciaal zijn aangewezen. Het niet voldoen aan deze evacuatie wordt als spionage aangemerkt en zal uiterst zwaar worden gestraft", schrijft de burgemeester van Boxmeer op dwingende toon, en in een expressief handschrift in de brief. Het is duidelijk dat het menens is, en dat blijkt ook uit het strakke schema achter de evacuatie.
Tussen 8 en 13 november moeten inwoners van Oeffelt, Beugen, Boxmeer, Sambeek, Vortum, Groeningen, Vierlingsbeek hun biezen pakken. Niet voor een paar dagen, zoals aanvankelijk wordt aangenomen, het worden minstens drie, voor anderen soms wel zes tot zeven maanden voordat ze weer in hun eigen bed kunnen slapen. In totaal gaat het om zo’n 12.500 mensen die vanuit de Maasdorpen naar de buurdorpen moeten uitwijken.
De situatie moet chaotisch zijn geweest, verwarrend, angstig. Was jij één van de evacués? Wat herinner jij je daarvan? De verontrusting van je ouders? Dierbare spullen die je moest achterlaten? Vertel ons jouw verhaal.
Wil je weten meer over de achtergrond van deze evacuatie? Hoe de kerst van ’44 verliep voor mens en dier? Over noodkerken, en geimproviseerde scholen? Lees dan hier het gehele verhaal van onderzoeker Jan Veekens.
Wij zijn met het hele gezin (moeder en twaalf kinderen) geëvacueerd. Mijn vader was eerder door een granaat getroffen en overleed op 16 oktober in het ziekenhuis in Geldrop.
Eerste opvang was in Rijkevoort en daarna onderkomens gevonden in Venhorst en Boekel.
In ons huis, Nia Domo in Sambeek, was de staf van de Amerikanen gehuisvest.
Toen we terugkwamen was ons huis nog steeds bezet en zijn we ingetrokken bij de overburen.
Marilou Nillesen
bhiczei op 12 april 2020 om 19:57
Jee Can, dat moet een ongelooflijke indruk op je hebben gemaakt. Niet alleen het overlijden van je vader, maar dan ook nog eens zo op zoek moeten gaan naar een veilig onderkomen. Welke herinneringen aan die tijd staan je het meeste bij?
Can Stiphout
zei op 12 april 2020 om 21:33
Ik weet er eigenlijk niets van. Ik was 3 jaar oud en zat blijkbaar op het spek in de kinderwagen. We zijn bij 3 opvanggezinnen ondergebracht. Ik zat op het spek in de kinderwagen. Mijn moeder heeft allen een kostbaar Perzisch tapijt meegenomen. Andere kostbaarheden waren in ons huis onder de vloer verstopt. Die hebben de Amerikanen gevonden en meegenomen.
Can Stiphout
zei op 13 april 2020 om 12:11
Beste Marilou,
Ik ben bezig met een familiekroniek over mijn vader. Wat ik onder andere mis is een foto van de Amerikanen die Boxmeer (Sambeek) bevrijden. En een foto van een groep lokale mensen daar die onderweg zijn om ergens onderdak te vinden. Wellicht dat je daar kunt helpen.
Marilou Nillesen
bhiczei op 14 april 2020 om 12:04
Hallo Can, bedankt voor je berichtjes. Wat betreft je vraag: wij hebben dergelijke foto's niet in onze collectie maar je zou eens kunnen informeren bij Netwerk Oorlogsbronnen. Klik en kijk maar eens hier: https://www.oorlogsbronnen.nl/
Mochten er trouwens mensen uit Boxmeer en Sambeek je vraag lezen, en zelf dergelijke foto's in hun bezit hebben, dan horen we dat hier natuurlijk graag!
Kan iemand Can verder helpen? Alvast dank voor het meedenken!
Brigitte van den Broek
zei op 8 mei 2020 om 23:27
In de handgeschreven brief van de burgemeester van Boxmeer die ik hier zie staan heeft hij niet zijn naam vermeld. Zoiets zou je toch verwachten. Ik heb vrij recent ergens gevonden dat het dhr. Hutten was. Misschien heeft hij zijn naam niet vermeld omdat Boxmeer tijdens de oorlogsjaren een NSB-burgemeester had? Dit ben ik te weten gekomen bij het opzoeken van gegevens over de verzetsgroep Beugen. In de straat waar ik geboren ben, jaren later, heeft een verzetsgroep gezeten.
Marilou Nillesen
bhiczei op 11 mei 2020 om 10:05
Hallo Brigitte, bedankt voor je berichtje. Ja, dat zou je wel verwachten hè, dat zijn naam erbij zou staan. Toch zien we het vaker voorkomen in onze archieven (dat wel de functie maar niet de naam expliciet wordt genoemd) dus over de reden waarom hij hier ontbreekt, durf ik geen uitspraak te doen.
Overigens hebben we over deze meneer Stevens ook archieven in huis:
7207 Collectie Boxmeer, met Sambeek, Vierlingsbeek, 1634-2000
139-145 Collectie N.S.B. burgemeester M. Stevens van Boxmeer, 1942-1944, 1984
Hallo Brigitte, bedankt voor je berichtje. Ja, dat zou je wel verwachten hè, dat zijn naam erbij zou staan. Toch zien we het vaker voorkomen in onze archieven (dat wel de functie maar niet de naam expliciet wordt genoemd) dus over de reden waarom hij hier ontbreekt, durf ik geen uitspraak te doen.
Overigens hebben we over deze meneer Stevens ook archieven in huis:
7207 Collectie Boxmeer, met Sambeek, Vierlingsbeek, 1634-2000
139-145 Collectie N.S.B. burgemeester M. Stevens van Boxmeer, 1942-1944, 1984
Mijn opa Antoon Jacobs had een boerderij in Sambeek. Of zijn dochter Annie (later mijn moeder) als 19-jarige bij de aangewezen personen hoorde voor het verzorgen van de achtergebleven dieren is mij niet bekend. Wel heeft de volgende gebeurtenis letterlijk en figuurlijk indruk gemaakt. Bij het uit de wei halen van het grote Belgische werkpaard, werd zij overvallen door granaatvuur. Onmiddellijk ging zij plat op de grond liggen, maar helaas raakte de knol in paniek en stapte op haar hoofd. “Kobus - zo heette het paard – gaȏt d’eraf ! ” gilde ze. Gelukkig deed Kobus dat, maar het gevolg was een zware hoofdwond in de vorm van een hoefijzer. Ze werd naar het ziekenhuis in Eindhoven gebracht. Gelukkig kon ze de verpleegsters overtuigen haar niet volledig kaal te scheren, maar van voren nog wat van haar mooiere donkere haardos te laten staan. Met zoveel ongeluk ook nog eens als ‘moffenmeid’ te worden aangezien bleef haar dus bespaard.
Peter van de Laar
zei op 24 mei 2020 om 02:18
Aanvulling; valt me net binnen dat de knol niet Kobus werd genoemd, maar "Koos", waarvan akte.
Marilou Nillesen
bhiczei op 26 mei 2020 om 11:31
Jee Peter, wat een verhaal, en wat een geluk dat Annie dit heeft kunnen navertellen. En inderdaad, het weggeschoren haar zou uitermate pijnlijke situaties kunnen hebben opgeleverd, gelukkig is ze dat bespaard gebleven.
Albert van der Linde
zei op 4 augustus 2020 om 23:33
Beste Marilou dit verhaal kwam ik toevallig tegen http://www.stadvollenhove.nl/index.php/gebeurtenissen/308-vlucht-vanaf-de-stuw-van-sambeek-naar-vollenhove-1945 ik ben de verbanden aan het zoeken tussen het land van Cuijk en het Land van Vollenhove tijdens de jaren 1000 tot 1300 in verband met de diverse oorlogen tegen Gelre. Aan gezien Jan van Cuijk heerser was over het land van Cuijk en zijn broer Andries bischop en zodoende heerser was over het land van Vollenhove.
Marc Theunissen
zei op 8 februari 2022 om 14:18
Ik ben van ruim na de oorlog, mijn moeder was een jaar of 11 tijdens de evacuatie van Groeningen. Dat heeft blijvende indruk gemaakt. Ze vertelde hoe mijn oma met de jongste kinderen (oma was dus zelf al op leeftijd aan het komen) zich deur aan deur in Meerlo voortsleepte: 'hedde gej nog plats vur een vrouw met kiender?' Net zo lang tot het lukte. In Meerlo ging mijn moeder een boodschap doen, tot iemand riep: 'op de grond! Nu!" De Engelsen bombardeerden een bruggetje en dat ging dus maar net goed. Later zaten ze achter Helmond ergens.
De terugkomst was indrukwekkend: naast de boerderij had een luchtafweergeschut gestaan, en de muren stonden los onder het plafond.
Over welke partij nou erger was, was mijn moeder overigens heel filosofisch: "De Duitsers hadden het zilver meegenomen maar de Tommies hadden op de weckpotten gescheten".
De oma van mijn vaders kant was ook vanuit Groenigen geëvacueerd. In Oostrum kwam ze net te laat binnen toen er een beschieting bezig was. Mijn vader herinnerde zich nog dat ze riep: Ja, ik heb d'er enne! Een granaatscherf o.i.d. in haar been. Mijn tante vertelde laatst dat ze vloekend en tierend op de Duitsers (die ze zo niet noemde!) door diezelfde Duitsers naar een ziekenhuis in Venlo en later naar Duitsland is gebracht en daar naar behoren geholpen is. Niemand heeft haar meer gezien of wist hoe het was, tot ze na het eind van de oorlog weer opdook.
Op mij als kind hebben dat soort verhalen ook een blijvende indruk gemaakt. Moeten vluchten voor oorlog is afschuwelijk.
