In Hoog Bezoek belicht De Gelderlander de periode 1895-1928 aan de hand van de werkbezoeken van commissaris van de Koningin Van Voorst tot Voorst. In samenwerking met het Brabants Historisch Informatie Centrum. Vandaag aflevering 22: herhalingsonderwijs
Als in 1901 de Leerplichtwet wordt ingevoerd, worden gemeenten ook verplicht om het zogenaamde ‘herhalingsonderwijs’ te gaan organiseren. Dat zijn cursussen voor 14- en 15-jarige kinderen die niet naar het vervolgonderwijs kunnen. Ze komen uit arme gezinnen of moeten thuis, op de boerderij, aan de slag. Dat herhalingsonderwijs wordt ‘s avonds in de wintermaanden gegeven. Op drie avonden voor de jongens en voor de meisjes op zaterdagochtend. Zij mogen in de donkere wintermaanden immers niet ’s avonds op stap.
De gemeentebesturen zijn niet echt enthousiast en hebben, niet voor het eerst, een duwtje van de commissaris der Koningin nodig. In de verslagen van zijn werkbezoeken houdt die nauwgezet de stand van het herhalingsonderwijs bij. Maart 1905 maakt hij weer een ronde langs de gemeenten in het Land van Cuijk. Over Oeffelt schrijft hij dat geen herhalingsonderwijs wordt gegeven omdat de kinderen ’s avonds vóór zij weer tehuis waren, zooveel straatschenderij bedreven. Vooral de kinderen uit de buurt van Kruispunt Beugen zijn baldadig. De commissaris is boos en zegt dat de veldwachter zijn werk beter moet doen. In Cuijk worden de cursussen ook niet gegeven, ook daar dringt hij erop aan die lessen wel te gaan organiseren en bij zijn volgende bezoek blijkt dat ze naar hem geluisterd hebben. In Wanroij is het herhalingsonderwijs heel populair, maar ook daar schudt de commissaris zijn hoofd. In de bankjes zitten geen kinderen, maar 40- en 50-jarigen. Als het herhalingsonderwijs wordt beperkt tot 14- en 15-jarigen, daalt de animo naar een dieptepunt.
Gemeenten als Sambeek, Vierlingsbeek en Maashees nemen de taak serieus. Sambeek organiseert herhalingsonderwijs in Sambeek, Sambeekse Hoek en, samen met Vierlingsbeek, in het schooltje dat ze samen exploiteren in ‘het gehucht Vortum’. De jongens krijgen twee jaar lang 52 uur les en de meisjes, afzonderlijk uiteraard, 48 uur. In 1904 realiseert het gemeentebestuur van Sambeek zich dat het toch wel in de papieren loopt. De onderwijzers zijn duur en de kosten van de petroleum om het lokaal warm te houden – de lessen zijn altijd in de winter – rijzen de pan uit. De gemeenteraad voert een eigen bijdrage in van 50 cent per leerling per maand. Het aantal lesuren bedraagt dan 96 per winterseizoen.
Wat leren de kinderen op die avondschool? De jongens krijgen les in taal, schrijven, rekenen en, met het oog op een eventuele landbouwcursus in de toekomst, ‘kennis der natuur toegepast op land- en tuinbouw’. De meisjes krijgen ook taalles, schrijfles en rekenen. En daarnaast: ‘nuttig handwerken’.
De kosten blijven elk jaar onderwerp van discussie. Voor het schooltje in Vortum is 144 gulden al te veel. Dat bedrag staat anno nu, gelet op inflatie en dergelijke, gelijk aan iets meer dan 1.000 euro. De burgemeester van Vierlingsbeek schrijft dat jaar aan zijn collega van Sambeek dat de ouders 2 gulden per leerling moeten bijdragen.
Het belang van herhalingsonderwijs wordt vooral goed ingeschat door de landbouworganisaties. Met name met het oog op landbouwcursussen, waarvoor de jongens een goede basis moeten hebben. Als in 1927 het herhalingsonderwijs in de Twist (Westerbeek) onder druk komt te staan, klimt het bestuur van de Boerenbond in de pen en voert de druk richting gemeente op om het onderwijs toch vooral niet af te schaffen. Daarvan zijn de raadsleden onder de indruk, de gemeentelijke subsidie blijft gehandhaafd.
Foto's
Klas bij de school in Sambeekse Hoek, 1927 (coll. BHIC, fotonr. OPL0171) Schoolklas in Twist, 1924 (coll. BHIC, fotonr. WES0020)
Dit verhaal verscheen eerder in dagblad De Gelderlander.
De gemeentebesturen zijn niet echt enthousiast en hebben, niet voor het eerst, een duwtje van de commissaris der Koningin nodig. In de verslagen van zijn werkbezoeken houdt die nauwgezet de stand van het herhalingsonderwijs bij. Maart 1905 maakt hij weer een ronde langs de gemeenten in het Land van Cuijk. Over Oeffelt schrijft hij dat geen herhalingsonderwijs wordt gegeven omdat de kinderen ’s avonds vóór zij weer tehuis waren, zooveel straatschenderij bedreven. Vooral de kinderen uit de buurt van Kruispunt Beugen zijn baldadig. De commissaris is boos en zegt dat de veldwachter zijn werk beter moet doen. In Cuijk worden de cursussen ook niet gegeven, ook daar dringt hij erop aan die lessen wel te gaan organiseren en bij zijn volgende bezoek blijkt dat ze naar hem geluisterd hebben. In Wanroij is het herhalingsonderwijs heel populair, maar ook daar schudt de commissaris zijn hoofd. In de bankjes zitten geen kinderen, maar 40- en 50-jarigen. Als het herhalingsonderwijs wordt beperkt tot 14- en 15-jarigen, daalt de animo naar een dieptepunt.
De kosten blijven elk jaar onderwerp van discussie. Voor het schooltje in Vortum is 144 gulden al te veel. Dat bedrag staat anno nu, gelet op inflatie en dergelijke, gelijk aan iets meer dan 1.000 euro. De burgemeester van Vierlingsbeek schrijft dat jaar aan zijn collega van Sambeek dat de ouders 2 gulden per leerling moeten bijdragen. 
