Met grote tegenzin was mijn moeder met haar kinderen mijn vader achterna gereisd eind zestiger jaren van de vorige eeuw, naar de lampenstad Eindhoven. Dáár, in het Kempenland, had het gezinshoofd een voordelige aanstelling gekregen als inspecteur van een verzekeringsmaatschappij. Moeder, een hartgrondige Rotterdamse, wilde niet over de Moerdijk naar het zuiden afzakken. Daar woonden hottentotten en heidenen. Maar ze moest. Dat eiste de huwelijksmoraal. De man was nu eenmaal hoofd der echtvereniging. Het viel niet mee.
foto Dick Bakker
Een aanspreker aan de deur
Moeder was net bezig orde te brengen in de chaos die een verhuizing met veel kinderen nu eenmaal meebrengt, toen er indringend gebeld werd aan de Eindhovense voordeur. Ze had snel bemerkt dat de buurvrouwen achterom zonder bescheid zich aan de keukendeur meldden om kennis te maken, en nu deze interruptie weer.
Een statig manspersoon met een zwarte steek overdwars op het oppassend hoofd, zilverbetrest met zwarte pelerine, een staf in de rechterhand, deed zich op. Hij barstte uit in een onverstaanbaar prevelement. Uit de flarden was op te maken dat haar gebed werd gevraagd voor de ziel Giel Gosevoorts ten volle bediend afgestorven in de heer voor wie het dertigste werd gehouden, terwijl de teraardebestelling aanstaande woensdag zou worden gehouden in de parochiekerk waarvoor ze als naaste gebuur werd uitgenodigd.
Tenminste, dat was de reconstructie achteraf van het gregoriaans gezang dat de zonderling uitbracht, want veel verstaan had moeder er niet veel van. De hoogwaardigheidsbekleder had zwaar met de staf op de grond gestampt terwijl moeder verstard toezag. Aangezien ze niet reageerde, ving hij zijn antifoon nog maar eens aan, zijn drankkegel op het gelaat van moeder richtend. De man, tevens fungerend doodgraver, wilde een borrel. Dat was de gewoonte. Die moeder niet kende. In Rotterdam deden zich dat soort geestverschijningen niet voor. Ze zeeg nadien dan ook bevend in haar leunstoel en was niet te bewegen andermaal de deur te openen op geschel. Dat herhaalde zich meermalen, want groentenboer, lorrenloper en kruidenier vervoegden zich in deze wijk op maandag ten huize. Ook dat was te Rotterdam ongebruikelijk.
De hassebas levenselixer
De assurantiepraktijk van de kostwinner bleek ook van geestrijk vocht doortrokken, want die kwam merkwaardig opgewekt thuis. Het bleek alras dat iedere afgesloten polis bij de boeren werd bezegeld met brandewijn in de keuken. Er werden in herrijzend Nederland heel wat opstalverzekeringen afgesloten. De nieuwe inspecteur had een omvangrijke inspectie waarin dit fijne gebruik druk gepraktiseerd werd.
Het begon mijn moeder te dagen waarom haar eega zo tuk was geweest op deze aanstelling. Hij spoegde er niet in. Jammer dat hij nuchter al zo slecht chauffeerde. Maar daar was destijds justitie redelijk mild in. Toch vond moeder niet dat ze er intrinsiek op vooruit gegaan was, met die woonst te Strijp, bevolkt door glasblazers van de firma die excelleerde in de vervaardiging van electrische lichtbronnen. Dat deed ze die avond aan tafel heel duidelijk uitkomen.
Jesus en Philips in één persoon verenigd
Dat vond vader, die overigens zich weinig aantrok van wat moeder vond – dat deed een hoofd der echtvereniging nu eenmaal niet – toch jammer. Omdat hij des avonds aan zijn maatschappij een polisrapportage per post moest doen toekomen, vervoerde hij zijn morrende vrouw en verbijsterd kroost die avond naar het centrum van de stad. Vlakbij het hoofdpostkantoor was een ijssalon. Daar wilde hij via een traktatie trachten zijn wederhelft te vermurwen.
Terwijl de ijscoupes werden volgeschept, loerde moeder zorgelijk om zich heen. Het verkeer scheen rechts te houden. Maar de passanten spraken een soort witrussisch. Tussen twee hóógoprijzende gevels door zag ze een nieuwe reusachtige spookgestalte goudverlicht aan de hemel zweven. “Wat, in ’s hemelsnaam, is dát nu weer?” kreet ze vol ontzetting op het buitenterras, waar wij de bestellingen afwachtten. Een vriendelijke voorbijganger markeerde de pas en lichtte haar omstandig voor: “Dé is naauw d’n originééle Eindhovense Jesus Waoghals, maor, witte vraauwke: eigelijk is dé Frits Philips die d’n waocht hauwt over Eindhoove."
Bij daglicht bleek het te gaan om de vijf meter hoge beeldtenis van het Heilig Hart van Christus Koning, prijkend op de spits van de Paterskerk. In de nacht devoot verlicht door een ongetwijfeld door Philips geplaatste schijnwerper. Neen, een Eindhovense is moeder nooit geworden. Ook niet onder deze patronage.
