Al rond 1195 is er sprake van kluizenaars in Munnekensvinkel (ook wel gespeld als Monicksvinkel) en op de Papendijk bij Geffen. Waar kwamen die mannen vandaan en wat deden ze daar in dit verlaten gebied? De monniken waar het hier om gaat waren kluizenaars van de orde van de Wilhelmieten.
Die orde kwam oorspronkelijk uit Italië. In het midden van de twaalfde eeuw woonde er een zekere Willem als kluizenaar in een woest dal in het Italiaanse Toscane. Hij werd dan ook Willem van Malavalle (letterlijk “slecht of ontoegankelijjk dal”) genoemd. Hij stierf in 1157 en een groepje gelijkgestemde mannen zette zijn levenswijze voort. Deze monniken werden Wilhelmieten genoemd, naar hun voorganger, die al snel na zijn dood heilig was verklaard.
De nieuwe kloosterorde breidde zich langzaam over West-Europa uit. In 1244/45 sloot ook het klooster Porta Coeli (“Hemelpoort”) in de buurt van ’s-Hertogenbosch zich bij de Wilhelmieten aan. Het klooster bestond al sinds 1205 en was waarschijnlijk opgericht door een zekere Winand van Basel.
De kloosterlingen woonden op een donk in het laaggelegen gebied tussen de stad en Den Dungen. Vandaar dat het klooster later de naam Baseldonk kreeg. Naar Winand van Basel werden de Wilhelmieter monniken van Porta Coeli ook wel Baselaars genoemd.
Winand van Basel zou zijn Bossche klooster onder anderen met enkele van de kluizenaars uit Vinkel hebben bevolkt. Maar ze verhuisden niet allemaal naar het klooster Baseldonk. In 1298 lezen we dat de Vinkelse kluizenaars inmiddels wel een echt huis hebben: “den huyse der broederen der ordine van Sinte Willem, gelegen ter plaetsen Hulsdonck in Vinckel”.
De band tussen de Vinkelse kluizenaars en Baseldonk was echter wel sterk: nog in de periode 1340-1450 hadden de Bossche Wilhelmieten in Vinkel grote stukken land en een paar boerenhoeven in gebruik. Op kaarten uit de zeventiende en achttiende eeuw staan ze onder Vinkel vermeld als de ‘Fratershoeven’.
Adrie van Griensven
zei op 20 januari 2013 om 22:56
Oh, wat interessant zeg! Over die monniken had ik wel wat gelezen, maar van die Fratershoeve is nieuw voor me. Uitstekende verklaring van die nu niet meer raadselachtige naam. Kan de schrijver van het stukje wellicht zeggen waar de informatie over de monniken in 1298 in Hulsdonck te vinden is?
Henk Buijks, namens BHIC
bhiczei op 21 januari 2013 om 12:20
@Adrie, deze informatie vond ik in het Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312, I: De Meierij van 's-Hertogenbosch, Tweede Stuk (1294-1312), 's-Gravenhage 1979, p.689-690. Dit boek is in te zien bij het BHIC.
Adrie van Griensven
zei op 5 september 2015 om 20:52
In de archieven van de Illustre Lieve Vrouw Broederschap in s'-Hertogenbosch staan twee namen van deze wilhelmieten genoemd: in 1441 is de doodschuld betaald voor Peter van Geffen, in 1537 die voor Willem Hartscheen. Ik neem aan dat beiden buitenleden waren van de Broerschap.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 7 september 2015 om 20:26
Wat leuk dat we nu de namen hebben van twee van deze Wilhelmieten; bedankt Adrie!
Die orde kwam oorspronkelijk uit Italië. In het midden van de twaalfde eeuw woonde er een zekere Willem als kluizenaar in een woest dal in het Italiaanse Toscane. Hij werd dan ook Willem van Malavalle (letterlijk “slecht of ontoegankelijjk dal”) genoemd. Hij stierf in 1157 en een groepje gelijkgestemde mannen zette zijn levenswijze voort. Deze monniken werden Wilhelmieten genoemd, naar hun voorganger, die al snel na zijn dood heilig was verklaard.
Winand van Basel zou zijn Bossche klooster onder anderen met enkele van de kluizenaars uit Vinkel hebben bevolkt. Maar ze verhuisden niet allemaal naar het klooster Baseldonk. In 1298 lezen we dat de Vinkelse kluizenaars inmiddels wel een echt huis hebben: “den huyse der broederen der ordine van Sinte Willem, gelegen ter plaetsen Hulsdonck in Vinckel”. 
