Over de geschiedenis van en verhalen over Nieuw Borgvliet informeer ik ook José Leus. Zij is de dochter van Bertus en Fientje Leus, die een kruidenierswinkel midden op Borgvliet drijven. Zij herinnert zich, dat zij in de jaren 1950 de Herman Leusbeker, genoemd naar haar oom, mag uitreiken aan het einde van een voetbaltoernooi van de R.K.v.v. Nieuw Borgvliet. Deze herinnering geeft aanleiding mij te verdiepen in de achtergrond van die Herman Leusbeker.
De Herman Leusbeker
Het Brabants Nieuwsblad schept in een artikel op maandag 12 oktober 1957 duidelijkheid over deze beker. De trofee is door de familie Leus beschikbaar gesteld aan de R.K.v.v. Nieuw Borgvliet bij gelegenheid van het 35-jarig bestaan van die vereniging in november van dat jaar. De grondslag van de trofee van 53 centimeter hoog en geheel verzilverd, is gelegd door een inzamelingsactie op de legerplaats Ossendrecht. Het eerste toernooi is in de weken voor 12 oktober 1957 gespeeld tussen zes veteranenelftallen van het dorp.
De uitslag en prijsuitreiking van het toernooi
Het toernooi wordt gewonnen door carnavalsvereniging Eensgezindheid. De tweede plek is de veteranen van de voetbalclub en derde plek voor de postduivenvereniging Nooit Gedacht. Na loting wordt 4e het gelegenheidselftal Rembrandt, 5e harmonie Concordia en 6e Elf maal elf. Met betrekking tot de uitreiking van de beker bevestigt het artikel de voormelde herinnering van José Leus: “Een nichtje van Herman Leus, de kleine José, reikte de beker uit aan de aanvoerder van Eensgezindheid.”
Herman Leus (bron: Brabantse Gesneuvelden)
Wie was Herman Leus?
De familie Leus komt in de jaren 1920 uit Almelo in Twente en gaat op Nieuw Borgvliet wonen. Zij heeft een aantal decennia een kruidenierswinkel op Borgvliet. De ligging is opvallend vanaf de Antwerpsestraatweg kijkt men door de Rembrandtstraat tegen de façade van de winkel die staat voor de kerk op de splitsing van de Rembrandtstraat in twee delen. Krantenberichten in de jaren 1930 leren dat het gaat om een sportieve familie. Aan voetbal en atletiek wordt gedaan bij de voetbal- en atletiekvereniging Nieuw Borgvliet, maar de familie kent ook een wielrenner.
Herman gaat bij verzet tijdens WO II
Na een mislukte eerste poging gaat Herman in juli 1942 via België, Frankrijk, Spanje en Portugal naar Engeland. Hij gaat in dienst bij Bureau Inlichtingen (BI) waar ze worden opgeleid in het gebruik van morse en parachutespringen. Na zijn bevordering tot titulair sergeant-majoor wordt Herman in de nacht van 10 op 11 april 1944 in de omgeving van Tiel gedropt met de opdracht contact te leggen met het verzet en informatie door te seinen naar Londen. Hij stelt seinposten in Bergen op Zoom en Langbroek bij Utrecht in werking en betrekt daarna zijn post in een bunker bij Ermelo.
Op 17 december 1944 wordt Herman door de Sicherheitsdienst (SD) uitgepeild en gearresteerd. In de Willem III-kazerne te Apeldoorn wordt hij daar hardhandig verhoord, maar Herman geeft geen namen vrij. Hierna wordt hij overgebracht naar het Huis van Bewaring in Zwolle.
In de nacht van 6 op 7 maart 1945 vindt bij herberg de Woeste Hoeve op de Veluwe een ongeplande aanslag plaats op Hanns Albin Rauter, het hoofd van de SS en de Duitse politie in Nederland. Rauter overleeft de aanslag en laat de dag erop uit vergelding in totaal 274 gevangenen op verschillende plaatsen in Nederland executeren. Ook Herman wordt dan als Todeskandidaat aangewezen en op 8 maart 1945 bij de Woeste Hoeve gefusilleerd. Hij is 27 jaar geworden en vindt zijn laatste rustplaats op het Nationaal Ereveld in Loenen.
Voorstaande tekst is ontleend aan de website : Brabantse Gesneuvelden. Toevoeging schrijver: Herman is eerder ten ruste gelegd op het R.K. kerkhof in Almelo en later het R.K. kerkhof te Nieuw Borgvliet.
Herdenkingen op Nieuw Borgvliet
De familie Leus meldt in de overlijdensadvertentie in lokale De Avondster van zaterdag 19 mei 1945: "De plechtige H. Mis van Requiem zal worden opgedragen op Donderdag 24 Mei om half tien In de Parochiekerk van den H. Antonius Abt te Nieuw-Borgvliet."
De zelfde krant meldt op zaterdag 9 juni 1945
Bij de eerder vermelde uitreiking van de Herman Leusbeker merkt kapelaan Oomen op “Herman een topfiguur geweest in de oorlogsjaren en hij dit voor Borgvliet moet blijven”.
Bronnen: microfiche dagbladen West-Brabants Archief en Delpher kranten
Louis Raaijmakers
zei op 11 augustus 2022 om 20:14
Mooi herdenkingsverhaal, Willem. Ik heb als kind vaak bij zijn graf gestaan. Goed dat het verhaal weer tot leven is gebracht.
Willem Kruf
zei op 12 augustus 2022 om 00:01
Dag Louis, de R.K.v.v. heeft bij haar 50, 60 en 75 jarig bestaan in jubileumuitgaven verhaald over haar geschiedenis. Herman komt hier niet in voor. Dit jaar bestaat de club 100 jaar. Dus als zij opnieuw een jubileumuitgave uitgeven ………..
Hans Jordans
zei op 12 augustus 2022 om 09:41
dit is een geweldig verhaal. Jammer dat zoveel van die geweldige Bergenaren zo slecht werden en worden herdacht in de stad. Dus nu maar hopen op jubileum-uitgave van vv Nieuw-Borgvliet;
Willem Kruf
zei op 12 augustus 2022 om 12:08
Ook het slechte bezoek van requiemmis in 1945 leidde tot een ingezonden stuk in De Avondster van woensdag 30 mei 1945 (op Delpher kranten) dat als volgt begint:
MEDELEVEN I ERE WIEN ERE TOEKOMT!
Donderdag werd in de Parochiekerk te Nieuw-Borgvliet een H. Mis van Requiem opgedragen voor de nationale strijder voor vrijheid en recht, de heer Herman Leus.
Hij was tijdens de bezetting uit het vaderland ontsnapt, bereikte na heel veel
wederwaardigheden Engeland, waar hij zich spontaan ter beschikking der goede zaak
stelde.
Sjaak Janse
zei op 12 augustus 2022 om 17:10
Ik kijk altijd uit naar de verhalen van Willem Kruf en Hans Jordans over de geschiedenis van ons mooie Bergen op Zoom en omstreken.
Deze mannen bebben mij besmet met het geschiedenis virus, want ben zelf nu ook aan het graven in het verleden van Bergen op Zoom en doe dit met veel plezier.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 16 augustus 2022 om 11:47
Wat ontzettend leuk om te lezen Sjaak, ook wij kijken uit naar hun verhalen. Zo leuk om te lezen. En die besmetting met dat geschiedenisvirus; die moet je maar voor lief nemen ;).
Willem Kruf
zei op 17 augustus 2022 om 07:58
Sjaak is nog wel Jan de Crom vergeten te noemen. Trouwens via een buurvrouw die José Leus weer kent, verneem ik dat José het verhaal (met lay out) over haar oom mooi vindt.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 17 augustus 2022 om 11:27
Goed dat jij dat nog even toevoegt Willem; ere wie ere toekomt. Dankjewel en ook leuk om te lezen dat José het verhaal zo waardeert.
