“Oudenbosch. Dat bescheiden dorp in West-Brabant dat mensen alleen maar kennen van de mini-uitvoering van de St.-Pieter die daar staat. Ook in die verkleinde uitvoering nog steeds een erg grote kerk voor dat dorp”, antwoordt Gerard Arninkhof als de oud-NOS journaal-presentator wordt gevraagd naar zijn meest bijzondere plek van vroeger.
Arninkhof heeft meerdere redenen om voor die plaats te kiezen. “Ik dacht aan Oudenbosch omdat ik daar van mijn 15e tot mijn 20ste op school zat. Bij de broeders van Saint Louis, op de kweekschool. Ik volgde daar de toenmalige opleiding tot onderwijzer. Dat was voor mij een bijzondere tijd.”
Dat heeft verschillende oorzaken, licht hij toe. “Het heeft om te beginnen met mijn leeftijd in die jaren te maken. Je wordt volwassen, gaat zelfstandig nadenken en probeert waarheid en waarachtigheid te onderscheiden van onzin en flauwekul. En dan heb je veel te doen in een tijd dat het Rijke Roomsche leven nog volop aanwezig was. Het was een school met een zeer officieel RK-stempel: de Bisschoppelijke Kweekschool St. Jean Baptiste de la Salle. Een vreemde naam waar we toen niks van begrepen, met broeders in lange wapperende gewaden. Die overigens wel oprecht hun best deden ons te vormen tot voorbeeldige leerkrachten. We kregen goed onderwijs.”
“Maar mijn verzet tegen de autoriteiten leidde ook tot veel discussie en onenigheid. Daar kwam nog bij dat ik toen ook mijn eerste schreden zette op het pad van de journalistiek: ik kwam in de redactie van de schoolkrant ‘Hoogspanning’. Werd later hoofdredacteur. We maakten nogal eens een stekelige krant, waarvoor we op het matje moesten komen. Eén keer werd de krant zelfs door de schooldirectie in beslag genomen voordat ie verspreid kon worden. Vergeet niet: het was ook de tijd van Provo en Mei ’68.”
Seks, religie en autoriteiten
Een spannende tijd, blikt Arninkhof terug. “Ook omdat we als een soort samenzweerders in cafeetjes bij elkaar kwamen. Nippend aan onze glaasjes cola beraamden we plannen voor weer een nieuw provocerend nummer van de schoolkrant. Met als vaste shockerende thema's sex, religie en de autoriteiten. Niet alleen de verhalen waren bedoeld om de lezer in het harnas te jagen, ook de cartoons. De Maagd Maria bijvoorbeeld met een duivel onder haar rokken. Nu glimlach je er om maar toen werd het allemaal heel heftig gevonden. En er werden natuurlijk plannen gemaakt om onze onderwijzersopleiding drastisch te democratiseren. Meer invloed voor de student! Desnoods via het bezetten van de school of het gijzelen van de directeur. Gelukkig bleef het bij plannen maken.”
De presentator van het journaal haalde daar wel z’n diploma. “Zo praktisch was ik wel. Met zo’n diploma kon je je brood verdienen. Maar ik ging er steeds meer tegenop zien om in het onderwijs aan de slag te gaan. Tijdens de praktijklessen – ‘hospiteren’ – kwam ik ook veel in lerarenkamers. De sfeer die ik daar doorgaans aantrof vond ik niet erg inspirerend dus tegen het eind van de opleiding solliciteerde ik bij enkele regionale kranten. Waarbij ik als mijn kwaliteiten aanvoerde dat ik een puntig stuk wist te schrijven en een prima pot koffie kon zetten. Volgens mij waren dat toen de voornaamste eisen die aan een journalist gesteld moesten worden. Ik heb een paar weken voor de klas gestaan tot De Stem, toen nog een zelfstandige krant in Breda, liet weten dat ik als leerling-journalist in dienst kon komen. Ik was opgetogen. Een droom ging in vervulling.” Oudenbosch verdwijnt daarmee even uit zijn leven, maar niet voor lang.
(Wil je weten hoe Gerard Arninkhof Oudenbosch weer tegenkomt, nota bene tijdens vakanties in Italië? Lees dan hier verder)
Peter Everaars reageert: "Op de tekening (rechts) van Toine Moerbeek van november 1965. Gemaakt voor de verkiezingen van de Studentenraad.
Ik was toen erg onder de indruk van zijn tekentalent.
Er zijn ook nog veel foto's. Ik was toen namelijk een tijd voorzitter van de Fotoclub en had onbeperkt toegang tot de donkere kamer. Deze was gevestigd op Saint-Louis in de oude kweekschool (waar ook het internaat gevestigd was) in het voormalige tekenlokaal van Broeder Donatianus; om daar binnen te komen moest je een tamelijk steile trap op en met een sleutel de deur openen."
Peter Everaers stuurde ons verder enkele voorbeelden van de schoolkrant Hoogspanning (met dank, Peter!):
Leuk verhaal van Gerard Arninkhof. Ik werkte in dezelfde periode op de Vossenberg, voorheen de Bisschoppelijke Kweekschool. Als hoofd van de huishoudelijke dienst. Ik was een meisje van 20 tussen vierhonderd studenten en leraren. Geen aandacht tekort, een heerlijke tijd waar ik nog met veel genoegen aan terugdenk. Ik was vreselijk jaloers op die studenten; zij mochten studeren, ik niet. Maar zij hebben mij wel geïnspireerd om op latere leeftijd nog te gaan studeren. Van avond-mavo tot universiteit en zonder het te weten hebben die studenten indirect aan dit traject bijgedragen.
Marilou Nillesen
bhiczei op 8 juli 2019 om 08:41
Jee Gerda, wat bijzonder! Wat mooi om te lezen dat je op deze manier je doel hebt weten te bereiken, mede geïnspireerd door de studenten om je heen (voor wie het allemaal mogelijk veel meer vanzelfsprekend was). Heel bewonderingswaardig.
Is de sfeer die Gerard Arninkhof beschrijft ook herkenbaar voor jouw tijd?
Gerda Godrie
zei op 8 juli 2019 om 09:52
Ja, die sfeer herken ik wel. Ik was in die periode pas verloofd en tijdens het poetswerk droeg ik mijn ring aan mijn kettinkje om mijn hals. Ik werd daarop aangesproken door de conciërge, hij vond dat provocerend van mij en ik zou de broeders wel eens kunnen 'verleiden'. Er kwam ook ieder jaar een zekere Pater Eucherius voor een persoonlijk gesprek met de studenten. Tijdens een sportdag waar ik assisteerde maakt deze pater een foto van Gerard Arninkhof en mij. Hij gaf die pas aan mij toen ik getrouwd was, wellicht vond hij het toen 'veilig'. Naast het huishoudelijke werk verkocht ik ook munten voor de koffieautomaat aan de studenten en Ik kan me ook nog herinneren dat de cabaretgroep een liedje op mij heeft gemaakt. Toine Moerbeek schreef de tekst:
refrein
Eerst hadden we niets om over te praten
toen kwam jij met je trippel-trappel-pas,
Jij die meteen voor ons alles was.
juffrouw van de automaten
Met keurig witte boorden
en hele lieve woorden,
met grote omzichtigheid, hebben wij jouw toen verleid.
Je gaf ons gratis munten
van die klinkklare munten, als eieren zo groot
schoon de directeur het jouw verbood
refrein
als jij het wilt , o lieve juffrouw van de automaten
zullen we he peukjes knoeien voortaan laten
zullen we niet meer schaken' zodat je ongestoord de tafels schoon kunt maken, maar geef ons dan, o pittig sterretje uit de keuken, daarvoor wel een munt
refrein
Als jij het wilt. o lieve juffrouw van de automaten, zullen we alle beverkolommen schoonmaken
Zullen we geen choco meer plassen en onze klavers elders jassen, als je ons da plezier niet gunt,
maar geef ons o blonde blom van de keuken daarvoor wel een munt!
Zo bracht dit liedje mijn 'zonde' aan het licht. Een half jaar geleden ontmoette ik een van hen die ik na vijftig jaar absoluut niet meer herkende, hij mij wel. Om mijn geheugen op te frissen begon hij het refrein van dit liedje te zingen.......en toen viel het het kwartje meteen.....
Toen ik trouwde zongen de studenten in de kerk en de muziekleraar bespeelde het orgel. Ik heb alleen maar mooie herinneringen aan die tijd.
Marilou Nillesen
bhiczei op 8 juli 2019 om 12:04
Dat kan ik me voorstellen! Wat een geweldig lied ook (en alleen het idee al; een liedje dat speciaal voor jou wordt gemaakt, wat leuk!) Mooi om deze herinneringen hier te lezen, Gerda, maar er resteert nog één vraag... Heb je de foto met Gerard Arninkhof nog?
(en zo ja, zou je die met ons willen delen, zodat we die hierbij mogen plaatsen? Als je het stuurt naar info@bhic.nl tav Marilou, dan zet ik deze hier graag bij!)
Peter Everaers
zei op 25 september 2019 om 20:03
Ik herinner me die tijd nog als de dag van gisteren. Ik kwam uit Zeeuws-Vlaanderen en zat op het internaat van 1965 tot 1969. Vervolgens nog een jaar in een pension aan de Kaai. Een ruige tijd met veel spijbelen; drank; 's nachts op pad; weinig studie; naar de soos en ellende met de broeders van het internaat. Heb ook nog een tijd in de redactie van Hoogspanning gezeten; op verzoek van Pietje Geertsma.
Gerda van Gils
zei op 25 september 2019 om 21:15
Pietje??? Ik niet dat hij zo genoemd werd.
Peter Everaers
zei op 25 september 2019 om 21:50
Er waren meer leerkrachten met een bijnaam. Bijv. broeder Venerandus noemden we Venus; Ladislaus werd Latje genoemd; broeder Bernardus: Den Bok; Donatianus (tekenen): Doos. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Op het internaat hadden we een prefect die broeder Gregorius heette; om een of andere duistere reden werd die Zorba genoemd. Later kwam uit dat hij niet van sommige jongens af kon blijven. Eucherius noemden we het "vies paterken"; kwam ook altijd foto's maken in het zwembad. Toen ik in 1965 op Saint-Louis kwam, zat de kweekschool nog in dat gebouw; tot de kerstvakantie van dat jaar. Toen verkasten we naar De vossenberg. Enkele jaren geleden hadden we nog een reünie van de internen uit onze klas in Oudenbosch. Daar waren ook Geertsma, Van Dijk (muziek), Bouman (geschiedenis) en Groels (gym) nog bij - taaie rakkers dus. Bij elke reünie bezochten we ook het kerkhof van de broeders en liepen we langs de graven. Bij iedere bekende overledene memoreerden we dan zijn eigenschappen e.d. Nostalgie in optima forma...
Marilou Nillesen
bhiczei op 26 september 2019 om 16:07
Ah, dank voor deze bijzondere herinneringen en anekdotes, Peter! Hoogspanning was het blad van het internaat, neem ik aan? Kun je nog herinneren waarover je schreef?
Herman Verbugt
zei op 3 februari 2020 om 12:49
Ik heb nog een 15-tal Hoogspanning(en) uit die tijd.
Peter Everaers
zei op 3 februari 2020 om 13:18
Dag Herman,
Ik herinner me je wel. Zat jij niet in de klas van Jos Paridaen?
Herman Verbugt
zei op 3 februari 2020 om 14:34
Ja, op het internaat in studieklas "De Stier."
Wij komen de laatste jaren vanaf 2011 ook regelmatig bij elkaar.
gr. Herman.
Marilou Nillesen
bhiczei op 3 februari 2020 om 21:14
Oh Herman, zou je een scan willen maken van het voorblad (of enkele pagina's) van één van de Hoogspanningen? Dan zetten we die hier er graag bij!
Peter Everaers
zei op 3 februari 2020 om 23:29
Hoe plaats ik hier een scan in? Ik heb enkele nrs. Hoogspanning ingescand.
Marilou Nillesen
bhiczei op 4 februari 2020 om 08:51
Stom van me, dat had ik er even bij moeten zetten natuurlijk. Zou je die willen mailen naar info@bhic.nl tav Marilou? Dan ga ik ermee aan de slag.
Peter Everaers
zei op 6 februari 2020 om 18:31
Om nog even op Hoogspanning terug te komen. Het eerste trimester van schooljaar 1965/1966 zat de kweekschool nog in een gebouw van Saint-Louis. Heel regelmatig werden de prikborden in de gangen van de school, die dus tevens de gangen van het internaat waren, volgehangen met tekeningen van Toine Moerbeek. Ik zie Toine en Gerard in mijn geest nog druk kletsend en gesticulerend naast elkaar door die gangen lopen. Vooral Moerbeek bewonderde ik zeer vanwege zijn fantastische "illustraties' vol humor en maatschappijkritiek. Toine was een fijn, niet al te groot ventje met een metalen brilletje die wat nonchalant en slungelachtig naast de langere Arninkhof meeliep. Heb lang spijt gehad dat ik geen tekening van zo'n prikbord heb gejat. Later heeft hij zelf ook veel gepubliceerd in Nederlandse literaire tijdschriften (Tirade; Maatstaf etc.). Hij was een soort dubbeltalent, al wordt daar verschillend over gedacht. Markante persoonlijkheden die mijn verblijf op de kweekschool alleen maar interessanter hebben gemaakt.
Marilou Nillesen
bhiczei op 10 februari 2020 om 08:42
Dat kan ik me voorstellen, Peter, dat zulke bijzondere mensen inspirerend werken. Mooi door jou beschreven trouwens, je ziet het als lezer als het ware zo voor je.
In een van mijn vorige berichten heb ik het nog zijdelings over broeder Donatianus gehad; hij gaf tekenles. Af en toe kon hij erg narrig zijn en kortaangebonden. Maar vaak was hij wel te doen. In vierde klas gaf hij een aantal leerlingen (of mogelijk wel allemaal) een door hem geproduceerd kunstwerk. Sommige waren goed geslaagd en andere minder. Hij was duidelijk met een opruimactie bezig. Talent had hij zeker en hij had ook verschillende technieken uitgeprobeerd. Hoe het kwam weet ik niet meer, misschien omdat ik een paar markante werkjes had ingeleverd, maar hij gaf me nog een extra kunstwerk van zijn hand. En ik moest toegeven dat ik dat wel geslaagd vond. Op een rechthoekig stuk hardboard had hij een expressieve kop geschilderd en hij was royaal geweest met de verf. Dus die zat er behoorlijk dik op. Helaas was het geen vrolijke kop. Toen ik later mijn kantoor in Ter Hole in Zeeuws-Vlaanderen inrichtte, heeft het jaren aan de muur achter me gehangen. Maar soms kreeg ik het gevoel of er iemand naar me keek en uiteindelijk is het op zolder beland. Donatianus heeft er zo wel voor gezorgd dat ik hem nooit vergeten ben. Als bewijs zal ik de twee werken van zijn hand hier tonen.
Marilou Nillesen
bhiczei op 11 oktober 2020 om 15:46
Oh heel graag, Peter. Als je de werken mailt naar info@bhic.nl ovv Gerard Arninkhof, dan zet ik ze bij. Zit toevallig die expressieve kop er misschien bij? Daar ben ik nu wel benieuwd naar (zeker het idee dat er iemand over je schouder meekijkt, vind ik zeer aansprekend). Alvast dank voor de moeite!
Peter Everaers
zei op 11 oktober 2020 om 16:20
Dag Marilou. Die mail met foto's heb ik gister verstuurd naar dat mailadres. Groetjes, Peter.
Marilou Nillesen
bhiczei op 12 oktober 2020 om 11:22
En inmiddels gevonden en bij je reactie geplaatst, Peter. Bedankt voor het toesturen van deze indrukwekkende kunstwerken!
“Maar mijn verzet tegen de autoriteiten leidde ook tot veel discussie en onenigheid. Daar kwam nog bij dat ik toen ook mijn eerste schreden zette op het pad van de journalistiek: ik kwam in de redactie van de schoolkrant ‘Hoogspanning’. Werd later hoofdredacteur. We maakten nogal eens een stekelige krant, waarvoor we op het matje moesten komen. Eén keer werd de krant zelfs door de schooldirectie in beslag genomen voordat ie verspreid kon worden. Vergeet niet: het was ook de tijd van Provo en Mei ’68.”
De presentator van het journaal haalde daar wel z’n diploma. “Zo praktisch was ik wel. Met zo’n diploma kon je je brood verdienen. Maar ik ging er steeds meer tegenop zien om in het onderwijs aan de slag te gaan. Tijdens de praktijklessen – ‘hospiteren’ – kwam ik ook veel in lerarenkamers. De sfeer die ik daar doorgaans aantrof vond ik niet erg inspirerend dus tegen het eind van de opleiding solliciteerde ik bij enkele regionale kranten. Waarbij ik als mijn kwaliteiten aanvoerde dat ik een puntig stuk wist te schrijven en een prima pot koffie kon zetten. Volgens mij waren dat toen de voornaamste eisen die aan een journalist gesteld moesten worden. Ik heb een paar weken voor de klas gestaan tot De Stem, toen nog een zelfstandige krant in Breda, liet weten dat ik als leerling-journalist in dienst kon komen. Ik was opgetogen. Een droom ging in vervulling.” Oudenbosch verdwijnt daarmee even uit zijn leven, maar niet voor lang.
