De stofwolken zijn nauwelijks uit het zwaar gehavende Grave gedreven als de stad in 1676 voor een nieuwe beproeving komt te staan: zo’n honderd gewonde soldaten uit Maastricht hebben dringend verzorging nodig en staan (of beter: liggen) voor de stadspoorten. Vergoedingen voor de verzorging worden niet of matig betaald. Onderzoeker Rien Van den Brand dook in deze archieven.
Om voor te kunnen stellen hoe beroerd de omstandigheden op dat moment zijn in Grave, moeten we een stap terug maken in de tijd. Tijdens het Rampjaar in 1672 valt de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV met 120.000 troepen de Republiek aan. Plunderend en moordend pakken de Fransen stad na stad, waaronder ook Grave. De jonge Willem III zet op vernuftige wijze de Hollandse waterlinie in om de Fransen te stoppen: het water blijkt een machtigere bondgenoot dan de versleten vestingmuren, en de Fransen trekken zich terug.
Zo niet in Grave waar de Franse markies De Chamilly het opperbevel voert en zijn positie weigert op te geven. Grave ligt heel strategisch en de vestingwerken zijn zeer goed te verdedigen en breekt in 1674 een heftige strijd uit. Naarmate de maanden verstrijken, verspreiden honger en ziektes zich door de stad. De mensen binnen de vestingmuren hebben inmiddels geen andere keuze dan hun eigen paarden op te eten om in leven te blijven. Als na vier maanden de kanonnen eindelijk zwijgen, blijkt op de ruïnes van een of twee huizen na de stad met de grond gelijk gemaakt. Vrijwel de gehele stad is van de kaart verdwenen.
Niet betaalde rekeningen
Nauwelijks van deze tragedie bekomen, laat staan hersteld, komt daar in 1676 de aanvoer van de gewonde soldaten, als gevolg van het mislukte Staats beleg van bezet Maastricht. De Staatse legerleiding ziet geen andere plaats voor hun zieken en gewonden dan het net weer Staats geworden Grave. Per schip arriveren de soldaten met schotwonden of ontbrekende lichaamsdelen door explosies, terwijl er in Grave geen enkele voorzieningen is, net zo min als verbandmateriaal of medicamenten. Het aantal broden die voor armen en wezen in de stad wordt gebakken, moet nu worden gedeeld met de soldaten. De gemiddelde verpleegkosten per dag – vijf stuivers, drie minder dan in Maastricht – worden lang niet altijd betaald.
Wil je meer weten over dit onderwerp, klik dan hier en lees het volledige artikel van Rien Van den Brand met daarin onder meer namen van gewonde soldaten. Dit verhaal werd eerder gepubliceerd in het 'Liber amicorum mr. dr. Jacques van Rensch', getiteld ‘Rijksarchivaris in een land zonder grenzen’ ter gelegenheid van zijn afscheid op 13 november 2019. Het werd uitgegeven door het RHCL , Maastricht. (ISBN 978-90-78371-03-8).
