Als teken van goedkeuring plaatst hij een blauwachtig stempel op het karkas. Dat gebeurt bij particulieren thuis, waar het varken opengesneden op een ladder tegen de schuur staat. Maar vanuit zijn woonplaats Oudenbosch rijdt hij ook helemaal naar Oss.
Daar zijn – zo leren we op de lagere school – grote fabrieken waar per dag honderden varkens worden geslacht voor de export. Ook daar bestempelt oom Jan de dode varkens.
De joodse families Hartog en Van Zwanenberg, afkomstig uit Heesch, staan aan de wieg van de grote Osse exportslagerijen. Het zijn vooral veehandelaren en slagers. Hartog Hartog begint in 1876 aan de Klaphekkenstraat een slagerij. Daar komen later elders in de binnenstad een kuiperij, een vetsmelterij en een zeepfabriekje bij. In 1894 vestigt Hartog zijn slagerij op het terrein De Rooijen, tegenover het Osse station. Daar wordt hij de naaste buurman van zijn halfbroer Arnold van Zwanenberg en diens neef Nathan, die er dan al zeven jaar een soortgelijke fabriek hebben.
Beide bedrijven profiteren van de nieuwe mogelijkheden die het vervoer per spoor biedt, zowel voor de aanvoer van levend vee als – na de slacht - voor de export van gekoeld vlees. Spoedig zijn Hartog (Unox) en Zwanenberg (Zwan) in een felle concurrentiestrijd gewikkeld. Die beheerst ook de pr naar buiten: op vooroorlogse luchtfoto’s van het eigen bedrijf is de fabriek van de buurman weggeretoucheerd en vervangen door een weiland met koeien! Maar in 1970 fuseren Unox en Zwan tot Unilever Vleesgroep (UVG) Oss.
Al na enkele jaren begint UVG Oss in de rode cijfers te komen. Daarom gaat in 1977 de slachterij bij Zwan dicht, maar het verlies van de Amerikaanse markt en de loonkosten dwingen UVG tot concentratie van het slachtgebeuren in het zusterbedrijf in het Drentse Gieten. Op 16 december 1982 wordt bij Unox het laatste “Osse” varken geslacht, na honderd jaar exportslagerijen ongeveer het 65 miljoenste. Hein Rijkers mag het dode dier bewerken om daarna van een VUT-regeling te gaan genieten. Mijn oom Jan komt geen stempel meer zetten, want die is dan allang met pensioen!
Dit verhaal verscheen eerder in het Brabants Dagblad
