Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er boven Nederland zo’n 6.000 militaire vliegtuigen neergestort. Ruim 1.000 daarvan zijn er in Noord-Brabant terecht gekomen. Dan gaat het zowel om geallieerde (Britse, Amerikaanse en Canadese vliegtuigen met bemanningen die uit nog veel meer nationaliteiten bestonden) als Duitse vliegtuigen.
De geallieerde vliegtuigen waren heel vaak bommenwerpers die bij bombardementsmissies op doelen in Duitsland geraakt werden door Duits afweergeschut (de zogenaamde Flak) of onderschept werden door Duitse jachtvliegtuigen (vooral ’s nachts, tijdens de zogenaamde Nachtjagd).
Wij gaan proberen de verhalen achter al deze crashes te achterhalen met behulp van iedereen die ofwel zélf nog herinneringen heeft of de verhalen gehoord heeft van eerdere generaties. Soms is er al veel bekend, soms wat minder.
In de meidagen van 1940 zijn er verschillende Duitse vliegtuigen, een Nederlandse en een Britse jager gecrasht, met name in Zevenbergschen Hoek, waar meteen al op 10 mei 1940 een Junkers Ju 52 / 3m (3m staat voor driemotorig) neerstortte. Dit toestel werd door de Luftwaffe op grote schaal ingezet bij luchtlandingen.
Opnieuw in Zevenbergschen Hoek moest aan de Derde Weg een Duitse bommenwerper, een Heinkel He 111 van 5./KG 4 rond 6.00 uur een noodlanding maken, waarbij een van de bemanningsleden, Ofwl H. Ganns omkwam.
Bij de vele luchtgevechten die die dag plaatsvonden, was ook de Nederlandse Luchtvaartafdeling betrokken. Sergeant-Majoor-vlieger Sgt. Buwalda moest al om 4.30 uur met zijn Fokker G-IA 330 een noodlanding maken aan de Huizersdijk in Zevenbergen, nadat hij was geraakt door Duitse jagers.
In 1946 beschreef hij zijn belevenissen: “Plotseling rookte mijn rechter motor en zag ik benzine of olie uit de tanks spuiten. Ik heb toen getracht met één motor verder te komen en te proberen een van onze noodlandingsterreinen te vinden. Ik was toen ter hoogte van Zevenbergse Hoek. Vanzelfsprekend heb ik de rechter motor afgezet. Brand kwam er tot mijn gerustelling niet uit. De linker motor kreeg toen ook storing in de buurt van Zevenbergen. Daar heb ik op een grote weide een buiklanding gemaakt. Ik zag nog een glimp van een achtervolgende Messerschmitt [van Oblt. R. Leppla van 3./JG 51, weten we nu].
Na de landing ging ik uit mijn cockpit en opende de klep van mijn luchtschutter, de sgt. Wagenaar. Deze was in het gezicht gewond en bloedde erg. Zijn parachute zat vol kogelgaten en de kolf van zijn mitrailleur was kapot geschoten. Toevallig was er een dokter in een boerderij in de nabijheid en deze heeft het eerste verband gelegd.”
Met behulp van de burgemeester kregen Buwalda en "Wagenaar" (dat was Dpl.Sgt. J.M. Wagner) een auto los. Die bracht hen tot Numansdorp, vanwaar ze in een Peugeot verder gingen. Ze hadden de achtermitrailleur van de Fokker en enkele gevulde patroonbanden meegenomen. Bij Smitshoek nam Buwalda het commando op zich van de verdediging aldaar.
In het periodiek van de heemkundekring “Willem van Strijen”, Oud Nieuws jrg 32 (2012), nr. 2, p. 18-20 beschrijft Jan de Deugd in het artikel “Familie De Deugd in oorlog 40-45” wat zijn ouders hun kinderen hebben verteld over deze gebeurtenis. Piet en Sien de Deugd waren in de vroege ochtend hun koeien aan het melken, toen er plotseling boven hen een luchtgevecht uitbrak. Ze hadden nog geen idee dat de oorlog was uitgebroken. Ze vluchtten hun huis in om dekking te zoeken en niemand raakte gewond. Piet ging later poolshoogte nemen aan de Huizersdijk en hoorde dat er een vliegtuig was neergekomen, en dat de piloot en zijn schutter onderdak hadden gevonden bij de familie Bouwmeester. Piet heeft nog met Buwalda gesproken, die vertelde dat hij het huis maar net had kunnen ontwijken. De beide militairen zijn daarna snel richting Rotterdam vertrokken.
Op 11 mei 1940 stortte circa twee kilometer ten zuiden van Zevenbergschen Hoek een Messerschmitt Bf 109 neer. Over het lot van de piloot weten we niets.
Op 13 mei 1940 zette piloot P/O A.M. McLeod zijn Boulton Paul Defiant I L6965 jachtvliegtuig van het 264 Squadron rond 06.50 uur noodgedwongen aan de grond bij de Hazeldonkse Zandweg. Ook zijn boordschutter Lac. Cox bracht het er levend af. De jager maakte deel uit van een patrouillevlucht door zes Defiants en zes Spitfires boven de Nederlandse kust. Jan Jolie heeft over deze Defiants geschreven in zijn boek Tweede Pinksterdag 1940 : Luchtgevechten boven West-Brabant en de Biesbosch.
Ten zuiden van Rotterdam vielen ze Duitse Junkers Ju 87 duikbommenwerpers aan, maar werden vervolgens zelf ook aangevallen door Duitse Messerschmitts van het /JG 26. De Britse Defiantjagers waren geen partij voor hun Duitse tegenstanders. Vijf van de zes werden neergeschoten. Twee toestellen stortten neer in de Biesbosch en drie moesten een noodlanding maken, respectievelijk in Oosterhout, in Geertruidenberg en dus ook in Zevenbergen. Uiteindelijk slaagde er maar één in behouden op de thuisbasis in Engeland terug te keren.
Op 15 oktober 1942 crashte langs de Hazeldonkse Zandweg, tussen Zevenbergen en Etten-Leur een Vickers Wellington IV-bommenwerper (registratienummer Z1475, call sign BH-X) van het Poolse 300 squadron van de Royal Air Force. Het toestel werd neergeschoten door Oblt. Stefan Machat van de Luftwaffe-basis Gilze en Rijen.
De Poolse bemanning van deze bommenwerper kwam in zijn geheel om. De namen van piloot Sgt. Czesław Szymen, navigator/bommenrichter F/O Piotr Sobolewski, radiotelegrafist Sgt. Stanislaw Piatek, en de beide boordschutters Sgt. Michał Mielnik en Sgt. Lech Józef Bialy staan vermeld op het Northolt Memorial, een monument in Londen, opgericht ter nagedachtenis aan de gesneuvelde Poolse vliegeniers in dienst van de RAF.
Vier van deze bemanningsleden liggen als ‘onbekend’ begraven op de Britse militaire begraafplaats te Bergen op Zoom, graven 24 B8-9 en 27A1-2. De vijfde militair is vermist en ligt misschien ergens als ‘onbekend’ begraven op een begraafplaats in West-Brabant. Met dank aan Willem van Dranen van de heemkundekring Fijnaart en Heijningen die over deze crash een uitgebreid rapport heeft uitgebracht.
Op 25 november 1943 botste tegen 17.00 uur Uffz. W. Huhnke met zijn Messerschmitt Bf 109G-6 van 7./JG 2 tegen de watertoren. En op 13 februari 1944 moest rond 16.15 uur een Duitse jager een noodlanding maken tussen Eerste Weg en Reevliet. Maar het kan ook zijn dat hij is neergestort, dat weten we niet precies, noch wat er van de piloot terecht is gekomen.
Mochten er nog mensen zijn in Zevenbergen die meer weten van deze of andere crashes en die kennis met ons willen delen, dan zijn zij hierbij van harte uitgenodigd.
De Mk IV werd gebruikt door drie Poolse squadrons, No.300, 301 en 305.
No. 300 (Polish) "Land of Masovia" Bomber Squadron (Polish: 300 Dywizjon Bombowy "Ziemi Mazowieckiej")[1] was a Polish World War II bomber unit. It was fighting alongside the Royal Air Force and operated from airfields in the United Kingdom. 15 Oct Vickers Wellington Z1475 (BH-X) Probably shot down over the sea, while on its mission to bomb Cologne. F/O Sobolewski, Sgt Szymen, Sgt Piatek, Sgt Mielnik, Sgt Bialy all KIA
CREW:
kpr.pil. - Sgt. SZYMEN Czesław
por. nawig. - F/O SOBOLEWSKI Piotr
kpr. r/op. strz. - Sgt. PIĄTEK Stanislaw
st. szer. strz.- Sgt. BIĄLY Lech Józef
st. szer. strz. - Sgt. MIELNIK Michał
R.A.F. Polish
Crash of a Wellington
According to German and Allied sources, four Wellington bombers were shot down by German night-fighters above South-Western Holland on the evening of 15 10.1942.
Three of them got lost without any trace. The 4th Wellington crashed south of the small city of Zevenbergen in the quarter called Hazeldonk.
The burning aircraft approached from western direction and exploded. Around the remnants of the aircraft four bodies were found. They were temporarily buried as "Unknown Airman" on the Cemetery Zuylen at Breda.
After the war these Unknown Airmen were exhumed to the British War Cemetery at Bergen op Zoom, where they are now resting as "AN AIRMAN OF THE 1939 -1945 WAR" in Plot 24, Row B, Grave 8/9 en Plot 27, Row A, Grave 1/2.
On one of the graves the addition "A SERGEANT" is mentioned.
The municipal-police of Zevenbergen drew up a report of this event, in which is written, that on October 15 in 1942 at 23.15 h. a burning aircraft crashed. The report also mentioned what was found.
The Raid Precautions Department of Zevenbergen also made a report, in which the fact was mentioned that, after an air-fight on 15.10.1942 a burning plane crashed from western direction.
About the identity of the plane and its crew nothing was mentioned, but that omission was usual. For according to the Conventions of Geneva, identification of victims should be executed by the German occupants.
One of the official reporters was mr. Van der Mooren, Constable of the Military Police of the Zevenbergen Brigade.
Later he told during an interview, that German soldiers indeed took the personal possessions of the perished airmen, but this fact hasn't been reported in the police-warrant naturally.
The following rumour explains why also later no identification was possible:
Added to this is the fact that soon the rumour spread at Zevenbergen, that the members of the crew were Poles.
The German soldiers, who had the personal belongings with them, became drunk in a bar at Zevenbergen later-on. There they threw these articles into the stove, to revenge the fact, that in Germany the house of one of them had been bombed down!
But constable Van der Mooren told even more:
There were characters on the aircraft we didn't use and that is why he supposed the crew to be Polish.
Indeed, that night Wellington Z1475 of the Polish 300 Squadron Polish Air Force (PAF) Polish Wellington Z 1475 which had taken off from the base Ingham at 18.40 hours and that was probably the explanation that somewhere on the wreckage a Polish text may been seen.
But there are known two other indications which confirm this conclusion. In case you are interested in these details, you are able to mail the webmaster.
With the data known so far it isn't possible to identify persons. So, all we can say is, that the four Unknown Airmen at Bergen op Zoom are Polish Airmen from Wellington Z 1475' crew.
The Fifth Man
So, four bodies have been found, but the Wellington had a crew of five men aboard. The four victims found had been lurched from the aircraft. It is possible that the fifth man has been burned totally in the fires of hell.
An other possibility is that the fifth man happened to see a chance to leave the aircraft earlier and perished in his attempt.
At Bergen op Zoom namely, next to two Unknown Soldiers from Zevenbergen there is also buried an Unknown Airman. The origin of this grave isn't known so far.
Marilou Nillesen
bhiczei op 28 februari 2017 om 09:48
Dank voor deze waardevolle verwijzing en aanvullingen, Ed. Wat een indrukwekkend verslag; in het bijzonder het geval van de Vijfde Man.
V. Roelen
zei op 12 mei 2019 om 18:48
Buwalda zegt dat hij een auto los kreeg die hem naar Numansdorp bracht. Dat klopt niet helemaal, er lag toen immers nog geen brug. De auto bracht hem naar Willemstad, vandaar is hij overgestoken naar Numansdorp. Dat weet ik vrij zeker, het was nl. mijn grootvader (die had een garage en taxibedrijfje) die hem heeft gereden. De G1 is later door de Duitsers geborgen en volgens mijn vader heeft in ieder geval één van de vrachtwagens met brokstukken bij de garage van mijn grootvader brandstof getankt.
Rien Wols
bhiczei op 13 mei 2019 om 10:26
Hartelijk dank voor deze aanvulling, V. Roelen! Mooi hoe we zo een steeds gedetailleerder beeld krijgen van wat er zich precies allemaal heeft afgespeeld.
De geallieerde vliegtuigen waren heel vaak bommenwerpers die bij bombardementsmissies op doelen in Duitsland geraakt werden door Duits afweergeschut (de zogenaamde Flak) of onderschept werden door Duitse jachtvliegtuigen (vooral ’s nachts, tijdens de zogenaamde Nachtjagd). 
In de meidagen van 1940 zijn er verschillende Duitse vliegtuigen, een Nederlandse en een Britse jager gecrasht, met name in Zevenbergschen Hoek, waar meteen al op 10 mei 1940 een Junkers Ju 52 / 3m (3m staat voor driemotorig) neerstortte. Dit toestel werd door de Luftwaffe op grote schaal ingezet bij luchtlandingen. 
Bij de vele luchtgevechten die die dag plaatsvonden, was ook de Nederlandse Luchtvaartafdeling betrokken. Sergeant-Majoor-vlieger Sgt. Buwalda moest al om 4.30 uur met zijn Fokker G-IA 330 een noodlanding maken aan de Huizersdijk in Zevenbergen, nadat hij was geraakt door Duitse jagers.
plotseling boven hen een luchtgevecht uitbrak. Ze hadden nog geen idee dat de oorlog was uitgebroken. Ze vluchtten hun huis in om dekking te zoeken en niemand raakte gewond. Piet ging later poolshoogte nemen aan de Huizersdijk en hoorde dat er een vliegtuig was neergekomen, en dat de piloot en zijn schutter onderdak hadden gevonden bij de familie Bouwmeester. Piet heeft nog met Buwalda gesproken, die vertelde dat hij het huis maar net had kunnen ontwijken. De beide militairen zijn daarna snel 
Ten zuiden van Rotterdam vielen ze Duitse Junkers Ju 87 duikbommenwerpers aan, maar werden vervolgens zelf ook aangevallen door Duitse Messerschmitts van het /JG 26. De Britse Defiantjagers waren geen partij voor hun Duitse tegenstanders. Vijf van de zes werden neergeschoten. Twee toestellen stortten neer in de 
Op 15 oktober 1942 crashte langs de Hazeldonkse Zandweg, tussen Zevenbergen en Etten-Leur een Vickers Wellington IV-bommenwerper (registratienummer Z1475, call sign BH-X) van het Poolse 300 squadron van de Royal Air Force. Het toestel werd neergeschoten door Oblt. Stefan Machat van de Luftwaffe-basis Gilze en Rijen.
Op 25 november 1943 botste tegen 17.00 uur Uffz. W. Huhnke met zijn Messerschmitt Bf 109G-6 van 7./JG 2 tegen de watertoren. En op 13 februari 1944 moest rond 16.15 uur een Duitse jager een noodlanding maken tussen Eerste Weg en Reevliet. Maar het kan ook zijn dat hij is neergestort, dat weten we niet precies, noch wat er van de piloot terecht is gekomen. 
