Een gebruik uit vroeger tijden: het ophangen van drie St. Janstrossen boven de achterdeur, ter bescherming van huis en haard. Mijn vader, Reinier de Groot (geboren in 1891), vertelde ons over het ophangen van drie trossen boven de achterdeur. Een gebruik dat hij zich herinnerde uit zijn jonge jaren in Uden op de feestdag van St. Jan den Doper (24 juni).
Zo'n gewijde tros was ter bescherming van huis en haard. Mijn zus Diny en ik hebben meteen de daad bij het woord gevoegd. De foto's zijn gemaakt op 24 juni 1961 op de - zoals het nu heet - Veilingstraat 14 in Uden.
Op de foto zie je mijn vader die komt kijken wat we er van gemaakt hebben, de handzaag bij zich. De benodigde bloemen zijn geplukt uit moekes bloemhof.
Het boeket bestaat uit: St. Janslelie (lilium spec), hemdskneupkes (chrysanthemum parthenium), knillesroos, pioenroos, lievemènekes, duizendschoon (dianthus barbatus), phlox flox, vlasbloem, roggebloem (korenbloem), sneufekels, witte anjers (dianthus plumarius) en noteblad (voor het afweren van het onweer).
In Uden kent niemand dit gebruik meer, maar in Oerle, Leenderstrijp en Moergestel gebeurt het nog steeds. In Limburg kent men de vergelijkbare Kroëdwusj op 15 augustus Maria ten Hemel Opneming.
Rini de Groot.Best.
zei op 14 augustus 2012 om 00:17
Heel raar dat niemand van de ouderen Udenaren deze traditie kent, mijn Vader, 1891, was een geboren en getogen Udenaar en kende dat gebruik.
In 2010 heb ik deelgenomen met het maken van 500 Boeketten van de Kroedwusj olv. IVN in Meerssen.
Ondertussen heb ik in mijn omgeving bij vele de Kroedwusj bezorgd zoals de Apothekers, Doktoren en kennissen wat zeer op prijs werd gesteld.
De samenstelling van het Limburgs boeket vind men nu allemaal in de berm in bloei staan.
De boeketten worden in de kerk op de Hoogfeestdag 15 Augustus, Maria ten Hemelopneming,onder de Plechtige H. Mis met veel wierook en wijwater gezegend en aan de kerkgangers uitgedeeld.Om daarna in huis op te hangen bij naderend onheil wordt een takje van het boeket in het vuur geworpen.
Henk Buijks, namens BHIC
bhiczei op 14 augustus 2012 om 09:23
@Rini, de Vrije Scholen (lagere scholen binnen de antroposofie, de levensfilosofie van Rudolf Steiner) vieren het Sint-Jansfeest (24 juni) nog steeds met het maken van kransen van veldbloemen en sprongen over een nasmeulend vuur. Ook de Vrije School in Uden doet dat al sinds de oprichting (begin jaren '80). De hele school, compleet met aanhang (ouders van leerlingen enz.) komt dan samen op een weiland in het prachtige buitengebied van Uden, waar spelletjes worden gedaan, een picknick wordt aangericht en een groot vuur wordt ontstoken. Ouders en leerlingen verlaten 's avonds deze plek met bloemenkransen, waarvan er één vaak thuis aan de voordeur wordt gehangen.
Rini de Groot
zei op 3 juli 2013 om 18:44
Berta de Groot *(1928-2008) van de Hoeve heeft het tot haar dood in 2008 gedaan op haar boerderij op de Hoeve. Zij plukte in de tuin wat bloempjes, waarvan ze een bosje maakte. Dat bosje werd boven de “Zêldeur” (achterdeur, staldeur) gehangen en bleef daar gedurende de zomer hangen tot het uit elkaar viel.
Het onweer en de pest gingen zo aan hun deur voorbij. Als we naar de respectabele leeftijden kijken van deze oud-Udenaren, kunnen we slechts concluderen:
Baat het niet schaadt het niet!
Adriaan Sanders in Sprokkelingen sept. 2012.
*geen familie.
Terug komend op mijn eerste reactie is/wordt er in Uden op meerdere de St. Janstros gemaakt.
Rini de Groot.
zei op 20 mei 2018 om 21:41
Vandaag bezocht ik de Monumentale Linde van Sambeek en daarna het centrum. En ontdekte informatie over de jaarlijkse bijzondere traditie, de kleurrijke wijding van de St. Janstros en – krans, ook hier gemaakt met bloemen uit eigen tuin. Gewijd aan de voet van de kerktoren op de zaterdagavond voorafgaand
van 24 juni.
Na de wijding een week lang naast de voordeur opgehangen en daarna opgeborgen in de schuur of op zolder tot het volgende jaar. Daarbij, zoals vermeld één van de weinige plaatsenin Noord-Brabant.
Ik ga er achteraan in de komende maand !
Paul Spapens.
zei op 22 mei 2018 om 10:10
Beste Rini,
Een jaar of tien geleden hebben we geprobeerd deze oude traditie
in Moergestel opnieuw in te voeren maar dat is misluk.t
Houdoe.
Paul.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 23 mei 2018 om 12:43
Benieuwd of je nog meer van dit soort initiatieven tegenkomt Rini. Jammer om te lezen dat het invoeren van deze traditie in Moergestel mislukt is.
Rini de Groot.
zei op 5 juni 2018 om 16:42
Begin juli 1958 maakte ik kennis met de St. Janstros. Bij een fietstocht passeerde we, m,n meisje en ik de Kempische plaats, Oerle en vroegen ons af wat de versiering, een bloemtros opgehangen aan alle voordeuren voorstelde. Bij navraag bleek het een jaarlijkse traditie rond de dorps heilige St. Jan te zijn tevens de naam van de windmolen van het dorp.
Ook hier is de traditie in onbruik geraakt.
Marilou Nillesen
bhiczei op 6 juni 2018 om 09:24
Ja jammer is dat, want het blijft een mooi gezicht. Gelukkig hebben we de foto's nog, en mensen zoals jij, Rini, die het verhaal erbij vertellen!
Rini de Groot.
zei op 26 augustus 2021 om 22:42
Kruisheer Ant. van de Elsen schrijft in 1930 .. op het feest van St. Jan (24 juni) hing bij Driek Rijkers de St. Janstros langs de voordeur. De St. Janstros bestond uit ‘St. Janslissen’ noteblaren en korenbloemen. ’n Afweer tegen boze geesten en onweer en ook opgehangen om ziekten buiten de deur te houden. In 1930 en 1931 waren de huizen van Driek Rijkers en Donkers de enige boerderijen in de Hulstheuvel waar deze tros werd opgehangen.
Dus deze kant van de spoorlijn kende men dat toch op meerdere plaatsen.
Willem Rovers Heemkunde Uden, Bedankt !!
Norah
zei op 26 augustus 2021 om 23:57
Ik zie hier steeds het feest van Sint-Jan voorbijkomen. Ik vraag me af of in Brabant net als vroeger in Limburg , de naamdragers dit ook vierden i.p.v. hun verjaardag.
Mijn eigen vader b.v., Jean geheten, vierde dit in plaats van zijn verjaardag die 11 dagen later viel. Hij was hier heel strikt in.
Altijd prachtige verhalen van jou, Rini!
Rini de Groot.
zei op 10 november 2023 om 23:42
M,n broer opgegroeid op buurtschap Vijfhuis andere zijde van Uden
was de bekendheid van de St. Janstros onbekend.
