Veroordeeld tot de ‘straf van den kruiwagen’

Nel van Doorn-van de Langenberg heeft al talloze registers voor het BHIC ingevoerd. Maar een 'straf van den kruiwagen', die kende ze nog niet. Een zoektocht leert ons dat deze straf werd toegepast op veroordeelden met een militaire achtergrond: ‘Bestaat in het plaatsen des veroordeelden in eene militaire straf-gevangenis voor den tijd van drie tot vijftien jaren, ten einde aldaar, vervolgens de voor veroordeelten den landmagt bestaande veroordelingen, aan het verrigten van arbeid te worden ontworpen.’

Maar wat betekent dat dan in de praktijk? De veroordeelde moest grondwerk verrichten - zoals een sloot graven of werken aan de aanleg van een weg - maar dan geketend aan een kruiwagen. We zien het woord kruiwagen ook wel opduiken om een soort dwangarbeid aan te geven. Het lijkt er dan ook op dat de kruiwagen werd ingezet om iemand openlijk ten schande te maken.

Als een militair tot deze straf werd veroordeeld, mocht hij ook nog eens rekenen op degradatie, ‘bedoeld in art. 41 lit. a des wetboeks, bij mindere schepelingen de vervallen verklaring van den militaire stand’. Een stevige prijs voor een hemd en sokken voor Gradus.