Als een beschermende hand ligt er (al heel lang) een dijk rond het grootste deel van Cromvoirt. Net als in Vught heeft men in Cromvoirt eeuwen geleden een halve ringdijk aangelegd, die het dorp in het noorden en het westen moest beschermen tegen het opdringende water. Wanneer dat precies gebeurd is, weten we niet.
Maar in tegenstelling tot Vught, slaagde het dorpsbestuur er in Cromvoirt vermoedelijk wél in het beheer en het onderhoud van de dijk zelf goed te regelen. Daar had men de Hertog van Brabant niet voor nodig. Er zijn in ieder geval geen officiële stukken van bekend.
In de negentiende eeuw veranderde dat: het beheer van de ringdijk werd een verantwoordelijkheid van het bestuur van de Binnenpolder van Cromvoirt. Het dorp had toen al lange ervaring met vormen van waterschapsbestuur. Want ver vóór de Binnenpolder was het waterschap Boschveld en May opgericht. Daar kwam wél hertogelijke bemoeienis bij te pas.
Waarschijnlijk stond het laaggelegen gebied ten westen van Den Bosch al tijdens de middeleeuwen onder toezicht van twee of meer poldermeesters. Maar die konden vermoedelijk niet voldoen aan de eisen die de stad ’s-Hertogenbosch aan de regionale waterbeheersing stelde.
Want in het midden van de zestiende eeuw, in 1553, besloot Karel V als hertog van Brabant de poldermeesters onder toezicht van de Bossche schout en schepenen te stellen. De geërfden van Boschveld en May hielden nog wel zeggenschap over wie de poldermeesters zouden zijn via een jaarlijkse verkiezing.
Martien van Asseldonk
zei op 25 september 2021 om 19:58
Dag Rien,
Wat is je bron voor een bestuur voor de Binnenpolder van Cromvoirt?
Marilou Nillesen
bhiczei op 26 september 2021 om 19:58
Hallo Martien, zoals je wellicht hebt gezien, is dit verhaal alweer een flink aantal jaren oud. En sterker nog, mijn collega Rien is inmiddels al weer enige tijd met pensioen. Maar je vraag laat doorschemeren dat deze informatie niet klopt, of wellicht aangepast moet worden (als ik het goed lees, tenminste)
Zeg maar hoor, dan zoeken we het verder uit.
Martien van Asseldonk
zei op 26 september 2021 om 21:02
Dag Marilou, zover ik het nu overzie heeft er nooit een waterschap De Binnenpolder van Cromvoirt bestaan en is het een misverstand ontstaan door een verkeerde interpretatie van Henk Buijs (in een artikel uit 2001) van de 'Statistiek Tableau der Polders in Noord-Braband'. Maar ik weet ook niet alles, dus ik denk ik check even met Rien. Misschien dat ik het niet goed begrepen heb.
Marilou Nillesen
bhiczei op 27 september 2021 om 11:55
Dan moeten we dat eens goed uitzoeken, Martien. Kom ik nog op terug.
Martien van Asseldonk
zei op 27 september 2021 om 12:39
Voor de duidelijkheid. Er bestond wel een Binnenpolder van Cromvoirt, maar die polder werd tot in de eerste decennia van de twintigste eeuw bestuurd door het gemeentebestuur van Cromvoirt. Die polder heeft nooit een polderbestuur gehad en was dus nooit een 'waterschap'.
Henk Buijks
zei op 27 september 2021 om 16:48
Martien, de Binnenpolder van Cromvoirt was inderdaad geen "waterschap", maar wel - zoals veel polders in het Rivierengebied, een dorpspolder, een polder dus die bestuurd werd door het dorps- dan wel (later) het gemeentebestuur.
Martien van Aseldonk
zei op 27 september 2021 om 17:53
Dank Henk, in je artikel uit 2001: ‘Vught en het water’, in: Vught voorheen. Vughtse Historische reeks 7, blz. 15 heb je wel over een polderbestuur in Cromvoirt, maar in noot 15, zeg je dat er geen waterschap was. Kennelijk lezen mensen wel de hoofdtekst en niet de noten, want behalve Rien Wols lijkt ook: De Wit, M. en anderen, Ecologische verbindingszone Zandleij 2e fase. Ontwerp inrichtingsplan (Waterschap De Dommel 2005), op een verkeerd been gezet te zijn.
Maar in tegenstelling tot Vught, slaagde het dorpsbestuur er in Cromvoirt vermoedelijk wél in het beheer en het onderhoud van de dijk zelf goed te regelen. Daar had men de Hertog van Brabant niet voor nodig. Er zijn in ieder geval geen officiële stukken van bekend.
Waarschijnlijk stond het laaggelegen gebied ten westen van Den Bosch al tijdens de middeleeuwen onder toezicht van twee of meer poldermeesters. Maar die konden vermoedelijk niet voldoen aan de eisen die de stad ’s-Hertogenbosch aan de regionale waterbeheersing stelde.
